Në vitin 2030, një kapsulë e modifikuar e SpaceX Dragon do të marrë një mision historik: të shkatërrojë me kontroll Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor (ISS), duke e udhëhequr drejt fundin e tij në Oqeanin Paqësor Jugor. Me 46 motorë të përmirësuar Draco dhe një rezervuar shtesë për karburant, kjo kapsulë do të realizojë një nga projektet më të ndërlikuara të prishjes ndonjëherë në histori.
Ky operacion do të shënojë fundin e një projekti 25-vjeçar, me vlerë prej 160 miliardë dollarësh, që simbolizon arritjet e jashtëzakonshme të njerëzimit dhe bashkëpunimin ndërkombëtar. ISS – i përbërë nga 43 module të ndërlidhura – është përballur me kushte ekstreme dhe është ndërtuar me përpikmëri në orbitën e Tokës.
Pse po prishet ISS?
Stacioni, i përmasave më të mëdha se një fushë futbolli, ka funksionuar si platformë kërkimore, laborator shkencor dhe simbol bashkëpunimi midis fuqive kryesore hapësinore. Por, ndonëse është një arritje madhështore, ai përballet me një sërë sfidash teknike dhe rreziqesh, përfshirë:
-
Dëmtime nga mbeturinat hapësinore, siç u pa në 2016 kur një grimcë e vogël boje çau një dritare të kupolës.
-
Ciklet e shpeshta termike, që sjellin zgjerim dhe tkurrje të strukturës prej temperaturave nga +120°C deri në -150°C.
-
Mungesa e teknologjisë për ta transferuar ose shpërbërë në mënyrë të sigurt në orbitë më të lartë ose më të thellë.
Historia e ISS-së
Rrënjët e stacioneve hapësinore fillojnë me Salyut 1 të Bashkimit Sovjetik në vitin 1971. Megjithatë, pas aksidenteve tragjike, stacioni u dogj në atmosferë. Më vonë erdhi Skylab i SHBA-së dhe pastaj Mir, stacioni i parë modular i ndërtuar nga Rusia.
Pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, SHBA dhe Rusia bashkuan forcat në 1993 për të ndërtuar ISS, një projekt ku u bashkuan agjenci të shumta ndërkombëtare.
Ndërtimi i ISS-së
Ndërtimi filloi në 1998 me modulit rus Zarya, që siguroi energji dhe stabilitet fillestar. Më pas, moduli amerikan Unity u bashkua, duke sjellë sfida për shkak të sistemeve të ndryshme të lidhjes mes moduleve. Për këtë arsye u krijuan Adapterë të Përshtatur për Shtypje (PMAs), që lejuan ndërveprimin mes moduleve ruse dhe amerikane.
Në vitin 2000 u shtua moduli Zvezda – zona e parë e plotë banimi. Më pas, vinin pjesë si Trussi P6 me panele diellore gjigante, laboratori Destiny, moduli japonez Kibo, ai evropian Columbus, dhe Kupola – dritarja ikonike me pamje 360 gradë drejt Tokës.
Fundi i ISS-së
NASA shqyrtoi disa skenarë për mbylljen e ISS-së:
-
Çmontimi dhe rikthimi në Tokë – tepër i rrezikshëm dhe i kushtueshëm.
-
Dërgimi në hapësirën e thellë – teknologjikisht i pamundur.
-
Rritja e lartësisë orbitale – shumë e kushtueshme dhe rrezikon përplasje me mbeturina të tjera.
Për këtë arsye, opsioni më i sigurt është një zbritje e kontrolluar, ku një kapsulë e veçantë Dragon do ta drejtojë ISS-në drejt atmosferës, ku shumica e strukturës do të digjet, dhe fragmentet do të bien në Paqësor.
Trashëgimia e ISS-së
Stacioni do të lërë një trashëgimi të madhe si simbol i bashkëpunimit ndërkombëtar dhe përparimit shkencor. Me gjithë stacionet e reja që priten nga sektori privat, asnjëra nuk do të ketë përmasat apo ndikimin global që pati ISS.
