Bruksel – Relatorja Speciale e OKB-së për të Drejtat e Njeriut në Territorët Palestinezë të Okupuar, Francesca Albanese, ka shtuar presionin ndaj Bashkimit Europian për të rishikuar ose pezulluar marrëveshjet zyrtare me Izraelin, përfshirë Marrëveshjen e Asociimit BE–Izrael. Ajo e ka cilësuar vazhdimin e bashkëpunimit ekonomik dhe politik si bashkëpjesëmarrje në shkelje të të drejtave të njeriut dhe ligjit ndërkombëtar.
Neni 2 i marrëveshjes – baza për pezullim
Albanese argumenton se neni 2 i Marrëveshjes së Asociimit përmban një klauzolë që kërkon respekt të plotë për të drejtat e njeriut. Sipas saj, shkeljet sistematike nga ana e Izraelit përbëjnë bazë të mjaftueshme ligjore për pezullimin e marrëveshjes nga ana e BE-së. Ajo thekson se vazhdimi i marrëdhënieve pa masa ndëshkuese e bën BE-në bashkëpërgjegjëse për shkeljet e kryera.
Kritika ndaj qëndrimit të BE-së
Në deklaratat e saj publike, Albanese ka akuzuar zyrtarët europianë se, duke mos ndërmarrë masa konkrete ndaj Izraelit, ata po mbështesin në mënyrë të ndërgjegjshme atë që ajo e cilëson si “gjenocid”. Ajo i ka quajtur këto qëndrime një tradhti ligjore dhe morale ndaj vlerave themelore mbi të cilat është ndërtuar Bashkimi Europian.
Thirrje për veprime konkrete
Albanese ka kërkuar që BE-ja të ndërmarrë një sërë masash përfshirë:
-
pezullimin e plotë ose të pjesshëm të Marrëveshjes së Asociimit;
-
ndërprerjen e bashkëpunimit tregtar, shkencor dhe politik me Izraelin;
-
embargo armësh;
-
sanksione ndaj zyrtarëve izraelitë;
-
ndalimin e mbështetjes ekonomike që mund të ndihmojë ruajtjen e pushtimit në territoret palestineze.
Ajo ka theksuar se këto masa mund të merren edhe me shumicë të kualifikuar, nëse nuk arrihet unanimitet mes shteteve anëtare.
Pjesëmarrja në forume ndërkombëtare
Në Konferencën ministeriale të Grupit të Hagës, zhvilluar në Bogota më 15–16 korrik 2025, Francesca Albanese ishte një nga zërat më të fuqishëm që u kërkoi shteteve europiane të zbatojnë vendimet e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë dhe të Gjykatës Penale Ndërkombëtare. Ajo i bëri thirrje BE-së të ndalojë tregtinë dhe financimet me Izraelin, si dhe me kompanitë që përfitojnë nga pushtimi i territoreve palestineze.
Në Këshillin e të Drejtave të Njeriut të OKB-së, Albanese ka theksuar se suspensioni i marrëdhënieve nuk është vetëm një çështje morale, por edhe një detyrim ligjor i BE-së.
Reagimet ndërkombëtare
Disa shtete të BE-së, përfshirë Spanjën, Irlandën dhe Slloveninë, kanë shprehur mbështetje për idenë e pezullimit të marrëveshjeve me Izraelin. Ndërkohë, Gjermania dhe Hungaria kanë refuzuar çdo formë shkëputjeje institucionale apo ekonomike.
Organizata të njohura si Amnesty International kanë deklaruar se mosveprimi nga ana e BE-së përbën një shkelje të qartë të parimeve që ajo vetë mbron, duke e cilësuar këtë si një “tradhti të paligjshme”.
Një raport i përbashkët nga Global Witness dhe The Guardian ka ngritur shqetësime të reja mbi marrëveshjen energjetike BE–Izrael, duke theksuar se ajo përfshin burime natyrore palestineze të shfrytëzuara pa pëlqimin e tyre – një praktikë që mund të përbëjë shkelje të ligjit ndërkombëtar.
Qëndrimi i BE-së ndaj sulmeve ndaj Albanese
Pas vendosjes së sanksioneve nga ana e SHBA-së ndaj Francesca Albanese, BE-ja ka shprehur mosdakordësi, duke theksuar se këto masa përbëjnë një përpjekje për të minuar autonominë e ekspertëve të pavarur të Kombeve të Bashkuara.
Përfundim
Francesca Albanese ka shndërruar zërin e saj në një thirrje të vazhdueshme për veprim. Ajo kërkon një përgjigje të fortë ligjore dhe politike nga ana e BE-së dhe shteteve anëtare të saj, për të ndalur çdo bashkëpunim me një regjim që ajo e akuzon për shkelje të rënda të të drejtave të njeriut. Pavarësisht rezistencës nga disa vende anëtare, fushata e saj vazhdon të fitojë mbështetje dhe të rrisë presionin mbi institucionet europiane për të vepruar në përputhje me vlerat që ato përfaqësojnë.
