Presidenti i SHBA, Donald Trump, ka kthyer më në fund vëmendjen nga rajoni ynë dhe Shqipëria.
Më datën 8 janar 2025, ai ka firmosur urdhrin e fortë ekzekutiv 14140, të cilin Alfapress.al po e publikon.
Publikimi i tij nga Shtëpia e Bardhë është bërë në 20 Qershor 2025 dhe do ti kalohet Kongresit.
Sipas këtij urdhri ku specifikohet edhe Shqipëria, SHBA do të marrë masa shtesë për funksionimin e demokracisë, të institucioneve, drejtësisë, korrupsionit dhe ndaj individëve që po sfidojnë sanksionet, (Nongrata etj), e menjëhershme të SHBA.
Kështu Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë vendosur të zgjasin edhe për një vit tjetër gjendjen kombëtare të emergjencës për Ballkanin Perëndimor, duke e konsideruar situatën në rajon si një kërcënim të jashtëzakonshëm për sigurinë kombëtare dhe politikën e jashtme të SHBA-së.
Siç theksuam, vendimi është publikuar zyrtarisht në Federal Register dhe është firmosur nga Presidenti i SHBA më 20 qershor 2025.
Bëhet fjalë për një gjendje emergjente që vijon prej vitit 2001.
Gjendja e emergjencës u shpall për herë të parë më 26 qershor 2001 nga Presidenti i atëhershëm i SHBA-së, nëpërmjet Urdhrit Ekzekutiv 13219, për të adresuar aktet e dhunës ekstremiste dhe përpjekjet për të penguar zbatimin e marrëveshjeve paqësore në rajon, si Marrëveshja e Dejtonit në Bosnje, Rezoluta 1244 për Kosovën dhe Marrëveshja e Ohrit për Maqedoninë e Veriut.
Që nga ajo kohë, gjendja e emergjencës është ndryshuar, zgjeruar dhe përforcuar disa herë nga presidentët pasardhës, për t’iu përgjigjur zhvillimeve të reja në rajon, përfshirë korrupsionin e thelluar, pengesat ndaj qeverisjes demokratike dhe përpjekjet për të minuar sovranitetin e shteteve të Ballkanit.
Arsyet e reja për zgjatjen: korrupsioni dhe sfidimi i rendit ndërkombëtar
Në vendimin e fundit, Presidenti amerikan shprehet se:
“Veprimet e individëve që kërcënojnë paqen dhe përpjekjet për stabilitet në Ballkanin Perëndimor – përfshirë dhunën ekstremiste, korrupsionin, sfidimin e integritetit territorial dhe shmangien e sanksioneve amerikane – vazhdojnë të përbëjnë një kërcënim të jashtëzakonshëm për sigurinë dhe politikën e jashtme të SHBA.”
Po ashtu, theksohet se korrupsioni i përhapur në institucionet shtetërore të rajonit dhe minimi i marrëveshjeve pas konfliktit pengojnë integrimin euroatlantik të vendeve të Ballkanit dhe përbëjnë një sfidë strategjike për Perëndimin.
Një sinjal i qartë për rajonin dhe udhëheqësit ballkanikë
Zgjatja e kësaj gjendjeje emergjente, e cila lejon vendosjen e sanksioneve individuale dhe masave të tjera ekonomike, është një mesazh i qartë se SHBA vazhdon të jetë e angazhuar në Ballkanin Perëndimor, dhe se do të mbikëqyrë me vëmendje çdo përpjekje për destabilizim apo korrupsion të nivelit të lartë.
Analistët e politikës së jashtme e shohin këtë vendim si pjesë e një strategjie të qëndrueshme amerikane për të ruajtur stabilitetin në një rajon me rëndësi gjeopolitike, sidomos përballë ndikimeve ruse, krizave politike dhe përplasjes së axhendave në Bosnje, Kosovë, dhe më gjerë.
Cilat janë pasojat praktike të gjendjes së emergjencës?
Ky status i jep Presidentit të SHBA-së fuqi të zgjeruara për të vendosur masa ndëshkuese ndaj individëve apo entiteteve që konsiderohen si kërcënim për paqen dhe stabilitetin në Ballkan. Këto përfshijnë:
• Ngrirje pasurish dhe bllokim transaksionesh,
• Ndalim hyrjeje në SHBA,
• Sanksione të drejtpërdrejta financiare dhe ligjore.
Gjendja e emergjencës është zyrtarisht e zgjatur deri më 26 qershor 2026. Ajo do të mbetet një instrument kyç i politikës së jashtme amerikane në rajon, për të adresuar çdo kërcënim ndaj rendit, demokracisë dhe integrimit euroatlantik.
Urdhëri i plotë i presidentit Trump:
Vazhdimi i Gjendjes së Emergjencës Kombëtare në Lidhje me Ballkanin Perëndimor
Më 26 qershor 2001, me Urdhrin Ekzekutiv 13219, Presidenti shpalli një gjendje emergjente kombëtare në lidhje me Ballkanin Perëndimor në përputhje me Ligjin Ndërkombëtar për Kompetencat Ekonomike në Rast Emergjence (International Emergency Economic Powers Act – 50 U.S.C. 1701 e në vijim), për të përballuar kërcënimin e pazakontë dhe jashtëzakonisht serioz ndaj sigurisë kombëtare dhe politikës së jashtme të Shteteve të Bashkuara, të përbërë nga veprimet e personave të përfshirë në, ose që ndihmojnë, sponsorizojnë apo mbështesin:
(i) dhunë ekstremiste në ish-Republikën e Maqedonisë (që tani është Republika e Maqedonisë së Veriut) dhe gjetkë në rajonin e Ballkanit Perëndimor, ose
(ii) veprime që pengojnë zbatimin e Marrëveshjes së Dejtonit në Bosnje apo të Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, të datës 10 qershor 1999, në Kosovë.
Presidenti më pas ndryshoi atë urdhër me Urdhrin Ekzekutiv 13304, më 28 maj 2003, për të marrë masa shtesë në lidhje me veprime të caktuara që pengojnë zbatimin, ndër të tjera, të Marrëveshjes Kornizë të Ohrit të vitit 2001, që lidhet me ish-Republikën e Maqedonisë (Maqedonia e Veriut e sotme).
Më 8 qershor 2021, Presidenti nënshkroi Urdhrin Ekzekutiv 14033, i cili zgjeroi fushën e veprimit të gjendjes emergjente kombëtare të shpallur me Urdhrin Ekzekutiv 13219 (siç ishte ndryshuar), duke konstatuar se situata në territorin e ish-Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë dhe në Republikën e Shqipërisë (Ballkani Perëndimor), gjatë dy dekadave të fundit – përfshirë minimin e marrëveshjeve pas lufte dhe të institucioneve që pasuan shpërbërjen e Jugosllavisë – si dhe korrupsioni i përhapur brenda qeverive dhe institucioneve të ndryshme në Ballkanin Perëndimor, pengojnë përparimin drejt qeverisjes efektive dhe demokratike dhe drejt integrimit të plotë në institucionet euroatlantike, dhe për rrjedhojë përbëjnë një kërcënim të pazakontë dhe jashtëzakonshëm ndaj sigurisë kombëtare dhe politikës së jashtme të Shteteve të Bashkuara.
Më 8 janar 2025, Presidenti nënshkroi Urdhrin Ekzekutiv 14140, në përgjigje të ngjarjeve në Ballkanin Perëndimor, përfshirë përpjekjet e vazhdueshme të individëve për të sfiduar sovranitetin dhe integritetin territorial të vendeve të Ballkanit Perëndimor, për të minuar marrëveshjet dhe institucionet pas luftës, për të kryer korrupsion të rëndë që gërryen sundimin e ligjit dhe besimin në qeverisjen demokratike, dhe për të shmangur sanksionet e qeverisë së SHBA-së, si dhe për të marrë masa shtesë në lidhje me gjendjen emergjente kombëtare për Ballkanin Perëndimor.
Veprimet e personave që kërcënojnë paqen dhe përpjekjet për stabilizimin ndërkombëtar në Ballkanin Perëndimor, përfshirë aktet e dhunës ekstremiste dhe aktivitetet bllokuese, si dhe situata në Ballkanin Perëndimor që pengon përparimin drejt qeverisjes demokratike efektive dhe integrimit të plotë në institucionet euroatlantike, vazhdojnë të paraqesin një kërcënim të pazakontë dhe jashtëzakonshëm ndaj sigurisë kombëtare dhe politikës së jashtme të Shteteve të Bashkuara.
Për këtë arsye, gjendja e emergjencës kombëtare e shpallur në Urdhrin Ekzekutiv 13219, nën të cilin u morën masa shtesë në Urdhrin Ekzekutiv 13304, që u zgjerua në Urdhrin Ekzekutiv 14033, dhe nën të cilin u morën sërish masa shtesë në Urdhrin Ekzekutiv 14140, duhet të vazhdojë të jetë në fuqi edhe pas datës 26 qershor 2025.
Për këtë arsye, në përputhje me nenin 202(d) të Ligjit për Emergjencat Kombëtare (50 U.S.C. 1622(d)), po e vazhdoj për 1 vit gjendjen e emergjencës kombëtare të shpallur në Urdhrin Ekzekutiv 13219 në lidhje me Ballkanin Perëndimor.
Ky njoftim do të publikohet në Regjistrin Federal dhe do t’i transmetohet Kongresit.
