Për herë të parë, shkencëtarët kanë krijuar një implant në tru që mund të “dëgjojë” dhe të shqiptojë fjalë që një person vetëm i imagjinon në kokën e tij.
Pajisja, mund t’i ndihmojë njerëzit me paralizë të rëndë të komunikojnë më lehtë, edhe nëse nuk mund ta lëvizin gojën për të folur.
“Kjo është hera e parë që kemi arritur të kuptojmë se si duket aktiviteti i trurit kur mendon vetëm për të folur”, tha për Financial Times Erin Kunz, autorja kryesore e studimit.
“Për njerëzit me dëmtime të rënda të të folurit dhe motorike, ndërfaqet tru-kompjuter [BCI] të afta për të deshifruar të folurit e brendshëm mund t’i ndihmojnë ata të komunikojnë shumë më lehtë dhe më natyrshëm”, tha Kunz, një studiues postdoktoral në neurokirurgji.
Katër persona me paralizë nga skleroza laterale amiotrofike (ALS) ose goditje në tru u paraqitën vullnetarë për studimin. Një pjesëmarrës mund të komunikonte vetëm duke lëvizur sytë lart e poshtë për “po” dhe nga njëra anë në tjetrën për “jo”.
Matricat e elektrodave nga ndërfaqja tru-kompjuter (BCI) BrainGate u implantuan në zonën e trurit që kontrollon të folurit, të quajtur korteksi motorik.
Pjesëmarrësve iu kërkua më pas të provonin të flisnin ose të imagjinonin në heshtje fjalë të caktuara.
Pajisja kapte aktivitetin e trurit të lidhur me fonemat, njësitë e vogla që përbëjnë modelet e të folurit, dhe softueri i inteligjencës artificiale (IA) i bashkonte ato në fjali.
Sinjalet e të folurit të imagjinuar ishin më të dobëta se të folurit e tentuar, por prapëseprapë mjaft të sakta për të arritur deri në 74% njohje në kohë reale, tregon studimi.
Autori kryesor Frank Willett , një profesor asistent i neurokirurgjisë në Stanford, i tha Financial Times se rezultatet tregojnë se “sistemet e së ardhmes mund të rivendosin të folurit rrjedhshëm, të shpejtë dhe të rehatshëm vetëm nëpërmjet të folurit të brendshëm”, me implante dhe softuer dekodimi më të mirë.
“Për njerëzit me paralizë, përpjekja për të folur mund të jetë e ngadaltë dhe lodhëse dhe, nëse paraliza është e pjesshme, mund të prodhojë tinguj shpërqendrues dhe vështirësi në kontrollin e frymëmarrjes”, tha Willett.
Ekipi trajtoi gjithashtu shqetësimet për privatësinë. Në një zbulim të habitshëm, BCI ndonjëherë kapte fjalë që pjesëmarrësve nuk u ishte thënë t’i imagjinonin – siç ishin numrat që po i numëronin në heshtje.
Për të mbrojtur privatësinë, studiuesit krijuan një sistem “fjalëkalimi” që bllokon pajisjen nga dekodimi nëse përdoruesi nuk e zhbllokon atë. Në studim, imagjinimi i frazës “chitty chitty bang bang” funksionoi në 98% të rasteve për të parandaluar dekodimin e paqëllimshëm.
“Kjo punë jep shpresë të vërtetë se BCI-të e të folurit një ditë mund të rivendosin komunikimin që është po aq i rrjedhshëm, natyral dhe i rehatshëm sa të folurit bisedor”, tha Willett.
