Jared Kushner, dhëndri i Presidentit të SHBA-së, po ndërton një resort luksoz në ishullin shqiptar me një kosto prej 1.4 miliardë dollarësh. Një investim i ri dhe jashtëzakonisht ambicioz në Mesdhe po udhëhiqet nga Jared Kushner, dhëndri i presidentit të SHBA-së Donald Trump, bashkëshorti i Ivankës, vajzës së tij të madhe. Kushner nëpërmjet kompanisë së tij Affinity Partners, ka njoftuar krijimin e një resorti turistik luksoz në ishullin e e pabanuar të Sazanit. Vendimi, natyrisht, ka shkaktuar tashmë entuziasëm dhe reagime.
Sazani iu dha nga Greqia, Shqipërisë, në vitin 1914 me ligj (vetëm me dy nene), nga Parlamenti grek. Më pas u bë një ishull i militarizuar i vendosur në hyrje të Gjirit të Vlorës, në një pozicion strategjik në detin Jon, përballë Italisë.
Gjatë Luftës së Ftohtë, ishulli ishte një bazë detare e regjimit komunist të Enver Hoxhës dhe ishte plotësisht i mbyllur për publikun. Pas rënies së regjimit, ai u braktis, duke mbetur në thelb “i ngrirë”, me instalime ushtarake të rrënuara dhe natyrisht, zero shfrytëzim turistik.
Kushner, i impresionuar nga bukuria natyrore e ishullit dhe potenciali i “paprekur”, po planifikon ta transformojë atë në një resort luksoz. Plani parashikon krijimin e një eko-resort, rezidencash, hotelesh, restorantesh, një marine dhe ambientesh për sporte ujore. Në të njëjtën kohë, një pjesë e strukturave ushtarake do të restaurohet duke krijuar një lloj “muzeu”.
Qeveria shqiptare e kryeministrit Edi Rama e ka përshkruar investimin si “strategjik”. Dhe ka arsyet e veta për këtë. Nga njëra anë, vetëm në këtë mënyrë mund ta “deklasifikojë” zonën dhe ta shndërrojë nga ushtarake në turistike. Nga ana tjetër, sepse pret bashkëpunim ekonomik me familjen Trump për të promovuar interesa të tjera.
Pra, i dha një kontratë qiraje 99-vjeçare kompanisë Atlantic Incubation Partners LLC, e cila është e lidhur me Affinity. Sipas burimeve qeveritare, projekti pritet të krijojë mbi 1,000 vende pune, të rrisë PBB-në e turizmit dhe ta vendosë Shqipërinë në skenën ndërkombëtare të investimeve.
Logjika e Kushnerit është të tërheqë jet-setin ndërkombëtar, duke u ofruar atyre një ishull pothuajse privat, ku ata mund të kalojnë ditët e tyre pa shqetësime, larg syve kureshtarë.
Megjithatë, nuk mungojnë interpretimet gjeopolitike. Analistët vërejnë se prania e një kompanie të lidhur drejtpërdrejt me rrethin e ngushtë familjar të Trump forcon marrëdhëniet Tiranë-Uashington, veçanërisht që nga rizgjedhja e Trump në Shtëpinë e Bardhë. Ka gjithashtu raportime se projekti synon të parandalojë hyrjen e kapitalit rus ose kinez në rajonin e ndjeshëm të Jonit jugor.
Për analistë të tjerë, ky investim mund të luajë edhe rolin e një prove gjenerale. Nuk ka kaluar shumë kohë që kur Donald Trump e ka vënë seriozisht në tryezë transformimin e të gjithë Rripit të Gazës në një vendpushim turistik. Nëse investimi në Sazan ka sukses, kjo mund të jetë një tjetër garanci për efektivitetin e Trump në këtë lloj biznesi.
Sigurisht, ka kundërshtime. Sazani ndodhet brenda Parkut Kombëtar Detar Karaburun-Sazan, një zonë e mbrojtur me biodiversitet të pasur, ekosisteme tropikale dhe specie endemike. Grupet mjedisore kanë shprehur tashmë shqetësime në lidhje me ndikimin e investimit në mjedis dhe qëndrueshmërinë e zonës. Ata theksojnë se nuk është kryer një Studim gjithëpërfshirës i Ndikimit Mjedisor, ndërsa mbeten pyetje se si kompania do t’i menaxhojë mbetjet e vjetra ushtarake, të cilat mund të përfshijnë edhe eksplozivë të padepërtuar.
Në deklaratat e tij, Kushner pohoi se qasja e tij është e ndjeshme ndaj mjedisit dhe se qëllimi i tij është të ruajë dhe nxjerrë në pah bukurinë natyrore të ishullit. Megjithatë, ai e gjen veten përballë organizatave të tilla si organizata aktiviste EcoAlbania, të cilat tashmë po raportojnë se marka “Trump” në Shqipëri mund të bëhet sinonim i mbishfrytëzimit.
Investimi ka marrë tashmë një kuptim simbolik për vendasit, të cilët tani e quajnë Sazanin “Ishulli i Trumpëve”, megjithëse Donald Trump nuk është i përfshirë zyrtarisht në kompani. Në nivel lokal, shumë shqiptarë shpresojnë që investimi do t’ua ndryshojë rrënjësisht jetën, duke krijuar vende pune dhe duke përmirësuar infrastrukturën, ndërsa të tjerë janë të shqetësuar për ndryshimin e karakterit të zonës. Disa media në vendin fqinj shprehin frikën se do të ketë edhe një ndryshim në popullsi, me fluksin e qytetarëve amerikanë, por edhe të të huajve që do të punojnë në zonë.
Pavarësisht njoftimeve ambicioze, projekti është ende në fazat e tij të hershme. Ai paraprihet nga procedurat për pastrimin e tokës nga eksplozivët e vjetër, përgatitjen e studimeve dhe negocimin me organet lokale. Nëse Sassona do të transformohet përfundimisht në një destinacion të ri me vlerë të lartë turistike apo do të evoluojë në një tjetër ëndërr të papërfunduar mesdhetare, kjo do të shihet së shpejti. Megjithatë, vullneti i familjes Trump për të investuar në lagjen tonë është më se i dukshëm.
