Ndërsa Serbia hyn në një moment vendimtar politik – me protestën e paralajmëruar të studentëve më 28 qershor në Beograd – Bashkimi Evropian zgjedh të mos përballet me regjimin e Aleksandar Vuçiqit. Arrestime, frikësim i opozitës dhe tension në rritje janë pjesë e panoramës politike të javëve të fundit, por nga Brukseli nuk ka presion të vërtetë.
Studentët kanë shpallur protestë në Ditën e Vidovdanit, me dy kërkesa:
– shpallje të zgjedhjeve të parakohshme parlamentare,
– largim të kampit të përkrahësve të pushtetit nga Pionirski Park në Beograd.
Por në vend të përkrahjes së hapur për kërkesat demokratike, BE vazhdon me qasjen e saj të ftohtë, teknike dhe pa thelb, duke e parë Serbinë përmes lenteve të stabilitetit dhe jo të vlerave.
Protestat në rrugë – diplomacia në heshtje
Arrestimi i studentëve dhe aktivistëve ditët e fundit është cilësuar nga opozita si veprim represiv dhe mesazh frikësues. Por pavarësisht kësaj, nga institucionet evropiane nuk ka pasur dënim të qartë ndaj Vuçiqit.
Sipas analistëve politikë në Beograd, BE është e kënaqur kur Serbia miraton ligje “në letër”, pavarësisht se ato nuk zbatohen kurrë realisht. Shembulli më i fundit: ligjet për mediat – të lavdëruara menjëherë nga Brukseli, edhe pse nuk ofrojnë asnjë garanci për liri të shtypit.
Pse Evropa s’po vepron?
Konsensusi i heshtur i BE-së është i thjeshtë: më mirë një Vuçiq autoritar në pushtet, sesa një Serbi e orientuar nga Rusia apo Kina. Prandaj presioni mungon, përkundër shkeljes së standardeve demokratike.
Po ashtu, BE përballet me një tjetër problem: opozita serbe nuk ofron ende një alternativë të qartë politike – çka e bën më të lehtë për Brukselin që të zgjedhë rolin e vëzhguesit pasiv.
Pritshmëritë në rënie, zhgënjimi në rritje
Ivan Lakićević, studiues nga Beogradi, thotë se për BE-në nuk është më surprizë korrupsioni dhe mungesa e demokracisë në Serbi. Por mungesa e veprimeve konkrete rrezikon të minojë besimin e qytetarëve që ende besojnë në vlerat perëndimore.
28 qershori si test: kush qëndron për demokraci – e kush për heshtje?
Në prag të një proteste që mund të përshpejtojë zhvillimet politike në Serbi, heshtja e Brukselit po lexohet si pëlqim i heshtur për status quo-në e Vuçiqit. Dhe për qytetarët që kërkojnë ndryshim të vërtetë, kjo është një zhgënjim i ri nga një Evropë që dikur përfaqësonte shpresë.
