Një nga shkaqet më të rrezikshme të hemorragjive cerebrale është këputja e aneurizmës në tru, e cila shpesh paralajmërohet nga një dhimbje koke shumë e fortë, e përshkruar nga pacientët si “bubullimë” ose si dhimbja më e rëndë që kanë ndjerë ndonjëherë. Kjo situatë shpesh shoqërohet me të përziera, të vjella dhe humbje të vetëdijes, duke e vendosur pacientin në një gjendje emergjente.
Aneurizmat cerebrale janë zgjerime të lokalizuara në arteriet e trurit. Sipas të dhënave mjekësore, rreth dy deri në pesë për qind e popullsisë bartin një aneurizëm në njërën nga enët e gjakut të trurit. Vlerësohet se një në pesë prej tyre mund të pësojë këputje gjatë jetës. Kjo është një situatë tepër serioze, pasi gjysma e pacientëve vdesin menjëherë pas rupturës së aneurizmës, ndërsa nga të mbijetuarit vetëm një e treta arrin të shërohet plotësisht, pjesa tjetër mbetet me pasoja të ndryshme ose ndërron jetë më vonë.
Formimi i aneurizmave është rezultat i faktorëve të kombinuar – trashëgimisë gjenetike dhe faktorëve të jashtëm që ndikojnë me kalimin e kohës. Zakonisht, një defekt i hershëm në murin e enës së gjakut gjatë zhvillimit embrional, ose i fituar gjatë jetës, nën ndikimin e forcave të rrjedhës së gjakut dhe të presionit të lartë, çon në zhvillimin e një aneurizme. Këto zgjerime ndodhin më shpesh në degëzimet e mëdha të enëve të gjakut në tru, çka tregon rëndësinë që kanë faktorët hemodinamikë në këtë proces. Pikërisht këtu hyn në lojë hipertensioni i pakontrolluar, i cili është një nga faktorët më të rrezikshëm në shpërthimin e aneurizmave cerebrale.
Falë zhvillimit të teknologjive mjekësore si skaneri, rezonanca magnetike dhe angiografia, aneurizmat tashmë zbulohen gjithnjë e më shpesh përpara se të këputen. Kjo lejon një vlerësim të hershëm të madhësisë dhe formës së tyre, duke ndihmuar në parashikimin e rrezikut të rupturës. Aneurizmat që janë më të mëdha se pesë milimetra, veçanërisht ato të vendosura në arteriet kryesore të trurit si arteria cerebrale e mesme, arteria komunikuese anteriore dhe arteria bazilare, konsiderohen më të rrezikshme për këputje.
Simptomat që mund të shkaktojë një aneurizëm e pakëputur përfshijnë dhimbje koke, varje të qepallave, dhimbje pas syrit dhe dobësi në një anë të fytyrës ose trupit. Por kur një aneurizëm këputet, pasoja është një hemorragji e madhe në tru, e cila çon në një dhimbje koke të papritur dhe shumë të fortë, e shoqëruar me të përziera, të vjella, humbje vetëdijeje dhe në raste të rënda – koma.
Në rastin kur një aneurizëm diagnostikohet, trajtimi ka për qëllim ta përjashtojë atë nga qarkullimi i gjakut. Kjo mund të bëhet në mënyrë endovaskulare, përmes një kateteri që kalon nëpër rrjetin e enëve të gjakut, deri në tru, ku më pas aneurizma mbushet me spirale platini që e mbyllin atë. Kjo metodë është më e rehatshme për pacientin, sidomos në rastet kur aneurizma nuk është këputur ende. Por kur ka ndodhur një gjakderdhje e madhe, ndërhyrja kirurgjikale është më e përshtatshme, sepse përveç izolimit të aneurizmës, lejon edhe pastrimin e gjakut të derdhur, çka ul presionin në tru.
Presioni i lartë i gjakut, sidomos ai i pakontrolluar dhe me luhatje të shpeshta, është një nga shkaktarët kryesorë të këputjes së aneurizmave. Gjithashtu, duhani dhe sëmundjet që prekin enët e gjakut, si ateroskleroza, rrisin ndjeshëm rrezikun. Ndikim të rëndësishëm kanë edhe faktorët gjenetikë. Prandaj, rekomandohet që personat që kanë në familje raste me aneurizma cerebrale, të bëjnë kontrolle parandaluese pas moshës 35 vjeç, kur rreziku i këputjes rritet ndjeshëm.
