Marrëdhëniet e paqëndrueshme mes Kosovës dhe Serbisë përbëjnë një burim të vazhdueshëm tensioni në Ballkanin Perëndimor, paralajmëron Agjencia e Sigurisë dhe Inteligjencës e Kroacisë (SOA) në raportin e saj vjetor.
SOA vlerëson se përshkallëzimi i situatës në Kosovë, sidomos në veri të vendit, përbën një rrezik të qëndrueshëm për sigurinë në rajon. Si shembull, raporti përmend sulmin e armatosur në Banjskë më 24 shtator 2023 ndaj Policisë së Kosovës, ku humbi jetën një efektiv. Për organizimin e këtij sulmi ka marrë përgjegjësinë Millan Radoiçiq, tashmë në Serbi, ndaj të cilit ende nuk janë ngritur akuza penale.
Raporti vlerëson gjithashtu përpjekjet e qeverisë së Kosovës për të shuar institucionet paralele serbe në veri dhe për të konsoliduar sovranitetin shtetëror. Ndërkohë, forcat ndërkombëtare mbeten garantuese e sigurisë në terren.
Politika rajonale dhe ndikimet e jashtme
SOA nënvizon se Serbia vazhdon politikën e balancimit midis Perëndimit, Rusisë dhe Kinës, ndërkohë që promovon konceptin e “botës serbe”, me synimin për të unifikuar serbët në rajon nën ndikimin e Beogradit. Kjo politikë përfshin drejtpërdrejt edhe Bosnje e Hercegovinën, Malin e Zi dhe Kosovën.
Në plan të brendshëm, raporti përmend protestat studentore antiqeveritare në Serbi, të cilat kërkojnë demokratizimin e institucioneve dhe lirinë e medias. Sipas SOA-s, autoritetet serbe përdorin retorikë nacionaliste për të diskredituar këto lëvizje dhe për të nxitur ndjenja kërcënimi të brendshëm dhe të jashtëm.
Në këtë kontekst, Kroacia përmendet shpesh në diskursin mediatik proqeveritar në Serbi si një “faktor antiserb”, vëren agjencia kroate.
Paqëndrueshmëri në Bosnje dhe Mal të Zi
Raporti thekson edhe polarizimin politik në Bosnje dhe Hercegovinë, ku udhëheqja e Republikës Sërpska mbështet shpërbërjen e shtetit dhe kërkon përkrahje nga Rusia. Në Mal të Zi, vërehet një ndarje e thellë mes forcave proevropiane dhe atyre proruse, ku përfshihen edhe parti nacionaliste serbe në qeveri.
Një rol të veçantë, sipas SOA-s, luan edhe Kisha Ortodokse Serbe, e cila përveç funksionit fetar, ka ndikim të fortë politik dhe nxit narrativën e “botës serbe”.
Krimi i organizuar dhe ndikimi rus
SOA paralajmëron për rritjen e aktivitetit të grupeve të krimit të organizuar në Ballkanin Perëndimor, sidomos rrjeteve serbo-malazeze që merren me trafikimin e kokainës nga Amerika e Jugut drejt Evropës.
Ndërkohë, Rusia vazhdon të ushtrojë ndikim destabilizues në rajon, kryesisht përmes pranisë së shërbimeve të saj të inteligjencës në Serbi dhe përhapjes së narrativës prorusë përmes mediave si RT dhe Sputnik.
Kroacia, një demokraci e qëndrueshme
Në lidhje me situatën në vend, raporti thekson se Kroacia mbetet një demokraci e sigurt dhe stabile, megjithëse ndodhet në një mjedis të sfiduar nga faktorë gjeopolitikë dhe teknologjikë. Aktualisht, vendi nuk përballet me kërcënime të drejtpërdrejta ndaj sigurisë kombëtare apo rendit demokratik.
