Jo yndyrat e çdo lloji, por ato të mirat, ato që natyra i ka futur në peshk, arra dhe vaj ulliri. Shkenca tani e konfirmon: heqja e tyre nga tryeza nuk është vetëm një gabim në dietë, por një favor për demencën.
Alzheimeri, Parkinson, skleroza e shumëfishtë: fjalë të frikshme që sot, thonë studiuesit, kanë të bëjnë edhe me listën e blerjeve. Një studim i botuar në vitin 2024, i titulluar “Marrja e acideve yndyrore në dietë dhe shëndeti i trurit ” zbuloi se ata që hanë pak acide yndyrore omega 6 (të cilat gjenden, rastësisht, në ushqime të shëndetshme dhe të thjeshta) kanë një rrezik më të lartë për të dëmtuar sistemin nervor qendror.
Dhe jo pak: +30 për qind për demencën në përgjithësi, +42 për qind për Parkinsonin, +65 për qind për sklerozën e shumëfishtë.
Jo vetëm “cilësia”, por edhe “sasia” e trurit tonë është e kompromentuar. Imazhet magnetike tregojnë atrofi të hipokampusit, qendrës së kujtesës, dhe lëndë të bardhë të reduktuar, grupi i fibrave nervore.
Është sikur truri të jetë i uritur, një uri specifike, ajo e yndyrnave “të mira”. Hulumtime të tjera e mbështesin këtë teori. Një i botuar në PubMed thotë se omega 3 zvogëlon stresin dhe inflamacionin.
Studimi Vitacog (Vitaminat dhe Njohja) thekson se vitaminat B ngadalësojnë rënien njohëse, por vetëm nëse omega 3 janë të pranishme në sasi të mjaftueshme.
Mdpi (Instituti Multidisiplinar i Botimeve Dixhitale) konfirmon se omega 3 përmirësojnë plasticitetin sinaptik dhe ndihmojnë në fazat e hershme të sëmundjes së Alzheimerit dhe Parkinsonit.
Studimi Aric (Rreziku i Aterosklerozës në Komunitete) gjithashtu sugjeron se disa yndyrna të ngopura, që gjenden në arra dhe produkte qumështi, janë të mira për trurin.
Këtu hyjnë në lojë dietat, ato të vërteta, terapeutike.
The Dash (Qasjet Dietike për të Ndaluar Hipertensionin), i projektuar për të luftuar hipertensionin, por me shumë pika të përbashkëta me indikacionet për përmirësimin e shëndetit të trurit, rekomandon fruta, perime, drithëra të plota dhe pak yndyrna të ngopura.
Dieta mesdhetare mbështetet në vajin e ullirit ekstra të virgjër, peshkun dhe bishtajoret.
The MIND (Ndërhyrja Mesdhetare-Dash për Vonesën Neurodegjenerative), përqendrohet në perimet jeshile, manaferrat dhe yndyrnat e mira.
Të treja kanë një efekt: ato ulin rrezikun e demencës deri në 25 për qind. Por, ndërsa shkenca përparon, dieta e vërtetë po shkon në një drejtim tjetër. Në shumë raste, disa profesionistë shëndetësorë (jo shumë të azhornuar) që merren me dieta rekomandojnë uljen e tepërt të yndyrnave tek pacientët me sëmundje të zemrës, pacientët me hipertension dhe pacientët mbipeshë. Rezultati: ju prisni gjithçka, madje edhe atë që nuk duhet. Dhe pastaj janë trendet shëndetësore (dhe të pashëndetshme) që bëjnë shumë dëme.
Midis këtyre, spikasin dietat dobësuese “bëje vetë”, të cilat eliminojnë dhjamin në emër të një trupi të hollë dhe një estetike që shpesh është larg shëndetit të vërtetë fizik.
Por truri nuk ndjek trendet dhe pa acide yndyrore esenciale rrezikon të përballet me vështirësi. Në Itali, situata është serioze. Demenca prek 5 për qind të njerëzve mbi 65 vjeç dhe një në tre mbi 85 vjeç.
Alzheimeri prek mbi gjysmën e demencës, me një incidencë që rritet me moshën. Parkinson prek 0.3 për qind të popullsisë, një për qind mbi 60 vjeç.
E gjithë kjo ka një çmim. Si për shembull, familjet italiane shpenzojnë më shumë se 40,000 euro në vit për t’u kujdesur për një të afërm me Alzheimer, 80 për qind e të cilave dalin nga xhepat e tyre.
Kostot janë tragjikisht të destinuara të rriten. Në të gjitha këto, nuk duam të themi se do të mjaftonte të vinim përsëri në tryezë disa peshq dhe një grusht arra, por do të ishte një zgjedhje në drejtimin e duhur, e dobishme për të ndaluar këtë valë sëmundjesh neurodegjenerative.
Truri, thonë ekspertët, është i përbërë nga 60 për qind yndyrë. Pra, a nuk është e drejtë t’i ofrojmë ato të duhurat?
