Pas një samiti pa rezultate konkrete, udhëheqësit e Bashkimit Evropian kanë kërkuar nga Komisioni Evropian që të përgatisë “opsione të detajuara” për të siguruar mbështetjen financiare dhe ushtarake për Ukrainën në vitin 2026 dhe 2027, përpara se ndihma ekzistuese të mbarojë dhe boshllëku i lënë nga tërheqja e administratës Trump të bëhet i pariparueshëm.
Rreziku është i madh. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy ka paralajmëruar se Kievi do të ketë nevojë për fonde urgjente që në fillim të vitit të ardhshëm. “Nuk e di nëse është e mundur. Jo gjithçka varet nga ne,” deklaroi ai me tone të ndjera, duke pranuar se Ukraina është gjithnjë e më e varur nga vendimet e BE-së.
Në këtë situatë, Belgjika ka hedhur në tryezë një plan të pazakontë: përdorimin e aseteve të ngrira të Bankës Qendrore të Rusisë për të lëshuar një kredi prej 140 miliardë eurosh për Ukrainën. Por kryeministri belg Bart De Wever kërkon garanci të hekurt nga shtetet e tjera të BE-së, pasi vendi i tij është mbajtësi kryesor i këtyre fondeve dhe mund të bëhet shënjestër e hakmarrjes ruse.
Sipas draftit fillestar të Komisionit, Euroclear, një depozitë qendrore në Bruksel, do të transferonte asetet ruse te Komisioni, i cili do t’i përdorte për të financuar kredinë e dëmshpërblimeve. Ukraina do ta shlyente këtë kredi vetëm pasi Rusia të binte dakord të kompensonte dëmet e luftës — një mekanizëm kompleks, por që në teori shmang konfiskimin e drejtpërdrejtë të fondeve.
Presidentja e Komisionit, Ursula von der Leyen, ka mbrojtur planin si “ligjërisht të shëndoshë”, megjithëse e pranoi se “nuk është i parëndësishëm”. Ajo gëzon mbështetjen e kryeministres daneze Mette Frederiksen, e cila tha se “nuk ka alternativë ndaj kredisë së dëmshpërblimeve” dhe se “është koha që Rusia të paguajë për dëmet që ka shkaktuar”.
Megjithatë, Belgjika nuk është e vetme në dyshime. Franca dhe Luksemburgu kanë ngritur shqetësime mbi mungesën e transparencës për asetet e tjera të ngrira në territorin e BE-së, të cilat arrijnë në rreth 25 miliardë euro dhe mbeten “të paidentifikuara publikisht” për shkak të sekretit bankar.
Nëse Belgjika refuzon të pranojë planin, Komisioni mund të detyrohet të krijojë një mekanizëm të ri borxhi të përbashkët, duke emituar eurobonde të reja në tregjet financiare për të financuar ndihmën ndaj Ukrainës. Por kjo zgjidhje do ta shtynte Kievin në më shumë borxh, në një kohë kur vendi përballet me kostot marramendëse të rindërtimit pas pushtimit rus.
Në javët e ardhshme, Komisioni pritet të paraqesë një “dokument opsionesh” që do të rendisë alternativat — nga kredia e dëmshpërblimeve me asetet ruse e deri te borxhi i përbashkët pa mbulim të jashtëm — përpara samitit vendimtar të dhjetorit.
Derisa Brukseli kërkon zgjidhje, ora po ecën kundër Ukrainës. Dhe nëse Evropa dështon të gjejë konsensus, rrezikon jo vetëm boshllëkun financiar, por edhe krisjen e besueshmërisë së saj si aleate strategjike në kohën kur Uashingtoni po e tërheq dorën.
