Qipriotët grekë dhe turq përkujtuan këtë të dielë 51-vjetorin e ndërhyrjes ushtarake turke në Qipro, një ngjarje që ndau ishullin më 1974 dhe mbetet ende një plagë e hapur në marrëdhëniet mes dy komuniteteve dhe dy aleatëve të NATO-s, Greqisë dhe Turqisë.
Në orët e hershme të mëngjesit, në pjesën jugore të ishullit, të banuar nga qipriotët grekë, ranë sirenat e sulmit ajror – pikërisht në orën 05:30, kur trupat turke zbarkuan në bregun verior, 51 vjet më parë. Ishte një ndërhyrje që pasoi grushtin e shtetit të mbështetur nga Greqia, që kishte për qëllim bashkimin e Qipros me Greqinë.
Dy realitete në një ishull të ndarë
Në jug, Presidenti i Qipros, Nikos Christodoulides, mori pjesë në një ceremoni përkujtimore për të nderuar mbi 3,000 viktimat e pushtimit, si dhe dhjetëra mijëra të zhvendosur që humbën shtëpitë. Ai përsëriti zotimin për mosharresë dhe mosdorëzim:
“Pavarësisht nga ata që duan të harrojmë, ne nuk do të harrojmë kurrë, dhe nuk do të heqim dorë nga asnjë pëllëmbë toke,” deklaroi ai, duke cilësuar festimet në veri si “të turpshme”.
Ndërkohë, në pjesën veriore të ishullit – që njihet si “Republika Turke e Qipros Veriore”, vetëm nga Turqia – atmosfera ishte festive. Presidenti turk Recep Tayyip Erdogan pritej të merrte pjesë në ceremonitë zyrtare, për të shënuar atë që udhëheqësit turq e konsiderojnë si “ditën e çlirimit”.
Udhëheqësi i qipriotëve turq, Ersin Tatar, në një mesazh në rrjetin X, theksoi se ndërhyrja ushtarake e vitit 1974 solli “paqen dhe qetësinë” për komunitetin e tij, duke deklaruar:
“Qëllimi i tyre (qipriotëve grekë) ishte të na zhduknin.”
Ribashkimi, një rrugë e vështirë
Përpjekjet për ribashkimin e ishullit si një federatë me dy zona dhe dy komunitete kanë dështuar vazhdimisht, për shkak të mungesës së besimit të ndërsjellë dhe vizioneve të kundërta mbi të ardhmen politike të Qipros.
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterres, deklaroi ditë më parë se të dyja palët do të vazhdojnë diskutimet për masa ndërtimi besimi, por paralajmëroi se “rruga përpara është e gjatë”.
Qipro, edhe pas më shumë se pesë dekadash, mbetet një nga konfliktet më të zgjatura dhe të ngrira në Evropë, me ndikime të forta gjeopolitike në marrëdhëniet Turqi–Bashkimi Evropian, ku pjesë janë si Greqia ashtu edhe Qiproja.
