Rusia po planifikon të sulmojë centralet bërthamore ukrainase dhe t’i shkëputë ato nga rrjeti energjetik, tha Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky të mërkurën, duke paralajmëruar se këto sulme rrezikojnë një katastrofë bërthamore.
“Radiacioni nuk respekton kufijtë shtetërorë,” tha Zelensky të mërkurën në fjalimin e tij para Asamblesë së Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara në New York.
Që Rusia “nuk mund ta mposhtë rezistencën e popullit tonë në fushën e betejës,” Zelensky tha se Presidenti rus Vladimir Putin është “në kërkim të mënyrave të tjera për të thyer shpirtin ukrainas.”
Për herë të tretë dimrin, Rusia po intensifikon sulmet ndaj rrjetit energjetik të Ukrainës në një përpjekje për ta zhytur vendin në “errësirë dhe ftohtë,” tha Zelensky.
Fjala e Zelensky-t në OKB erdhi pak para se ai të diskutojë planin e tij të “fitores” me Presidentin e Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, i cili pritet të përfshijë kërkesën e gjatë të Kievit për të përdorur raketat me rreze të gjatë për të sulmuar objektivat ushtarakë brenda Rusisë.
Në fjalimin e tij, Zelensky përmendi momentin “horrifik” në javët e para të luftës kur sulmet ruse ndaj Centralit Bërthamor të Zaporizhzhia (ZNPP), më të madhe në Evropë, shkaktuan frikë mes ukrainasve për një katastrofë tjetër si Çernobili.
“Nuk mund të dihej se si do të përfundonin sulmet ruse ndaj objektit bërthamor, dhe çdo njeri në Ukrainë u kujtua se çfarë do të thotë Çernobili,” tha ai.
Dhe pas dy viteve e gjysmë, Zelensky paralajmëroi se ZNPP, i okupuar nga Rusia, mbetet “në rrezik për një incident bërthamor.” Rusia dhe Ukraina kanë akuzuar njëra-tjetrën për incidentet e mëparshme në central. Ukraina ka edhe tri centrale të tjera bërthamore, sipas Asociacionit Botëror Bërthamor.
CNN ka raportuar më parë se rreziku i një incidenti bërthamor në shkallë të gjerë në ZNPP është i ulët, pasi operatorët ukrainas e kanë futur reaktorin e centralit në një “modalitet të ftohtë” në qershor 2023.
Nëse reaktorët e centralit do të shpërthenin, reaktori i ftohtë do të “ekspozonte karburantin e shpenzuar në ajër, çka do të përhapte disa radiacione,” tha William Alberque, Drejtori i Strategjisë, Teknologjisë dhe Kontrollit të Armëve në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike, për CNN.
Kjo do të krijonte një zonë radiacioni ku “do të keni një mundësi më të madhe për kancer gjatë 40 viteve të ardhshme,” por nuk do të riprodhonte shkatërrimin e parë të parë që u pa pas shpërthimit të centralit të Çernobilit në vitin 1986.
Ndërsa rreziku i një incidenti bërthamor në shkallë të gjerë është i ulët, kërcënimi për sistemin energjetik të Ukrainës mbetet i lartë.
“Rusia ka shkatërruar të gjitha centralet tona termike dhe një pjesë të madhe të kapacitetit tonë hidroelektrik,” tha Zelensky. Ai tha se 80% e sistemit energjetik të Ukrainës është çaktivizuar nga sulmet e Rusisë.
Megjithatë, në fjalimin e Zelensky-t mungonte referenca ndaj shpresave të Ukrainës për të marrë leje për të përdorur armët perëndimore për të sulmuar objektivat thellë në Rusi.
Para se të udhëtonte në SHBA, Zelensky i tha CNN-it se kërkesa e Ukrainës ishte një pjesë kyçe e planit të tij të “fitores.”
Radek Sikorski, Ministri i Jashtëm i Polonisë, i tha CNN-it se është thelbësore që kërkesa e Ukrainës të pranohet. Ai përmendi një incident të fundit në qytetin perëndimor ukrainas të Lviv, ku një familje e tërë u shkatërrua nga një sulm me raketa ruse.
“Raketa që vrau atë familje u lëshua nga një bombardues rus që fluturonte mbi territorin rus nga një bazë ajrore ruse. Më jepni një arsye pse Ukraina nuk duhet të ketë mundësinë për të eliminuar atë bombardues dhe atë bazë ajrore,” tha Sikorski.
“Viktima e agresionit ka të drejtë të mbrohet edhe në territorin e agresorit,” shtoi ai, duke thënë “ne po i bëjmë këto argumente SHBA-së.”
