Ukraina ka ndalur transportin e gazit rus drejt Evropës, duke përmbushur premtimin e saj për të mos rinovuar marrëveshjen e tranzitit me Moskën, e cila skadoi të mërkurën. Ky hap simbolik vjen pas gati tre vjetësh lufte mes Ukrainës dhe Rusisë dhe reflekton rënien e pjesës së Moskës në tregun evropian të gazit.
Një ngjarje historike Ministria e Energjisë e Ukrainës deklaroi se marrëveshja e tranzitit u ndal “në interes të sigurisë kombëtare”. “Ne kemi ndaluar transitin e gazit rus. Kjo është një ngjarje historike,” thuhet në deklaratën zyrtare.
Nga ana e saj, kompania ruse Gazprom, e cila kishte nënshkruar marrëveshjen me Naftogaz të Ukrainës në vitin 2019, raportoi humbje prej 6.9 miliardë dollarësh në vitin e kaluar për shkak të rënies së shitjeve në Evropë. Megjithëse Gazprom po përpjeket të rrisë eksportet drejt Kinës, humbjet ekonomike mbeten të konsiderueshme.
Pasojat ekonomike Ukraina humbet rreth 800 milionë dollarë në vit nga tarifat e tranzitit, ndërsa Gazprom humb afro 5 miliardë dollarë në shitjet e gazit, raportoi Reuters. Disa vende evropiane që ende varen nga gazi rus kishin parashikuar skadimin e marrëveshjes dhe kishin krijuar rrugë alternative të furnizimit.
Sipas Institutit Bruegel në Bruksel, marrëveshja e tranzitit përfaqësonte rreth 5% të importeve totale të gazit të Bashkimit Evropian, duke furnizuar kryesisht Austrinë, Hungarinë dhe Sllovakinë. Pas skadimit të saj, Evropa tashmë merr gaz nga Rusia përmes Gazsjellësit Turkstream, që kalon në Turqi dhe më pas në Bullgari, Serbi dhe Hungari.
Reagimi nga Bashkimi Evropian Një zëdhënëse e Komisionit Evropian deklaroi se infrastruktura e gazit në Evropë është mjaft fleksibël për të përballuar mungesën e gazit rus, falë rritjes së kapaciteteve për importimin e gazit natyror të lëngshëm (LNG) që nga viti 2022. Ministrja e Energjisë së Austrisë, Leonore Gewessler, theksoi se vendi i saj ishte përgatitur për të reduktuar varësinë nga gazi rus.
Megjithatë, kryeministri i Sllovakës, Robert Fico, paralajmëroi për pasoja të mundshme të ndalimit të gazit, duke argumentuar se kjo mund të çojë në rritje të çmimeve të energjisë në Evropë.
Një sfidë për Evropën Përpara pushtimit të Ukrainës në vitin 2022, Rusia ishte furnizuesi kryesor i gazit për Bashkimin Evropian, duke mbuluar mbi 40% të tregut. Kjo pjesë tashmë është zvogëluar në rreth 8%. Evropës i është dashur të mbushë boshllëkun me importe të LNG-së nga SHBA dhe vende të tjera, si dhe gaz nga Norvegjia.
Megjithëse infrastruktura evropiane për gazin është përforcuar, analistët paralajmërojnë se ndalimi i furnizimit mund ta bëjë më të vështirë rimbushjen e rezervave për dimrin e ardhshëm. Për pasojë, çmimet e gazit mund të mbeten të larta, duke ndikuar në ekonomitë e vendeve anëtare të BE-së.
