Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Ukraina kanë nënshkruar më 30 prill një marrëveshje historike për krijimin e një fondi të përbashkët investimesh dhe rindërtimi, që synon të nxisë zhvillimin ekonomik të Ukrainës dhe të përshpejtojë procesin e rindërtimit pas dëmeve të shkaktuara nga lufta.
E quajtur zyrtarisht “Marrëveshja për Krijimin e një Fondi Investimesh dhe Rindërtimi SHBA-Ukrainë”, dokumenti përbëhet nga dhjetë faqe dhe dy shtojca. Sipas nënshkruesve, kjo marrëveshje nuk krijon borxhe të reja për Ukrainën dhe nuk ndikon në aspiratat e saj për integrim evropian.
Pas nënshkrimit të marrëveshjes, zëvendëskryeministrja dhe Ministrja e Ekonomisë së Ukrainës, Yulia Svyrydenko, deklaroi se fondi do të shërbejë si mjet për tërheqjen e investimeve të mëdha ndërkombëtare dhe për të mbështetur sektorët strategjikë të ekonomisë ukrainase, përfshirë energjinë, minierat dhe infrastrukturën.
Si do të funksionojë fondi?
Fondi do të financohet nga të dyja palët: SHBA do të kontribuojë me mjete financiare direkte dhe ndihmë teknike, përfshirë pajisje mbrojtëse si sistemet e mbrojtjes ajrore, ndërsa Ukraina do të ndajë 50% të të ardhurave nga licencat për nxjerrjen e lëndëve të para të rëndësishme, me mundësi për kontribute shtesë.
Fondi do të investojë ekskluzivisht në projekte brenda territorit të Ukrainës, duke përfshirë zhvillimin e industrisë minerare, të naftës dhe gazit, si dhe infrastrukturën ndihmëse për këto sektorë. Vendimmarrja për projektet e financuara do të jetë e përbashkët mes dy qeverive.
Sipas Ministrisë së Ekonomisë të Ukrainës, të ardhurat dhe fitimet e fondit gjatë dhjetë viteve të para nuk do të shpërndahen, por do të riinvestohen në projekte të tjera zhvillimi dhe rindërtimi në vend.
Kritika dhe hapat e ardhshëm
Marrëveshja ende duhet të ratifikohet nga parlamenti ukrainas. Megjithatë, ka pasur kritika nga opozita. Partia “Solidariteti Europian” ka shprehur pakënaqësi për mungesën e transparencës dhe përjashtimin e deputetëve nga negociatat. Opozita i ka kërkuar Presidentit Volodymyr Zelensky që të zhvillojë konsultime me grupet dhe fraksionet parlamentare përpara ratifikimit.
