Kriza mes Izraelit dhe Iranit ka hyrë në një fazë tejet të rrezikshme, pasi palët shkëmbyen sulme ajrore edhe gjatë natës së kaluar, duke nxitur alarmin ndërkombëtar për destabilizim të mëtejshëm në Lindjen e Mesme.
Një breshëri raketash u lëshua nga Irani në drejtim të Izraelit rreth orës 02:30 të mëngjesit, duke shkaktuar aktivizimin e sirenave të sulmit ajror në disa zona të Izraelit qendror, përfshirë Tel Avivin. Megjithëse sistemet izraelite të mbrojtjes ajrore arritën të ndalojnë shumicën e raketave, fragmentet e tyre shkaktuan zjarr në një ndërtesë shumëkatëshe, sipas raporteve të mediave lokale dhe shërbimeve emergjente.
Në kundërpërgjigje, Forcat Ajrore të Izraelit kanë nisur një valë të re sulmesh kundër objektivave ushtarake në Iran, përfshirë depo raketash, infrastrukturë për lëshimin e raketave, objekte prodhimi armësh dhe një institut kërkimor në Teheran, i dyshuar për lidhje me programin bërthamor.
Tensionet politike dhe ndërkombëtare
Sulmet vijnë vetëm pak orë pas bisedimeve të dështuara në Gjenevë midis ministrit të Jashtëm iranian, Abbas Araqchi, dhe homologëve evropianë, të cilët shprehën “shqetësim të thellë” për përshkallëzimin e situatës dhe për programin bërthamor iranian, të cilin e cilësuan si “të pashpjegueshëm për qëllime civile”.
Ndërkohë, Irani ka refuzuar çdo negociatë për programin bërthamor përderisa Izraeli vazhdon sulmet, duke insistuar se aktiviteti bërthamor i tij është për qëllime paqësore.
Bilanci tragjik dhe paralajmërimi i SHBA-së
Sipas Agjencisë për të Drejtat e Njeriut me seli në SHBA, 639 persona kanë humbur jetën në Iran, përfshirë oficerë të lartë ushtarakë dhe shkencëtarë bërthamorë, si pasojë e sulmeve izraelite. Nga ana tjetër, 24 civilë izraelitë kanë vdekur si pasojë e sulmeve iraniane me raketa dhe dronë.
Presidenti amerikan Donald Trump, më 20 qershor, deklaroi se do t’i duhen “dy javë për të vendosur” nëse SHBA do të përfshihet ushtarakisht në krah të Izraelit. Ai theksoi se është “shumë e vështirë” të kërkohet ndalje e sulmeve nga njëra palë kur kjo është në avantazh.
“Nëse dikush po fiton, është më e vështirë ta ndalësh sesa kur dikush po humb,” – deklaroi Trump, duke shtuar se “jemi të gatshëm, kemi vullnet dhe jemi duke biseduar me Iranin.”
Sipas presidentit amerikan, Irani nuk dëshiron të flasë me Evropën, por vetëm me SHBA-në.
Reagimet në OKB
Në një takim urgjent të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, ambasadori izraelit Danny Danon deklaroi se sulmet nuk do të ndalen derisa të “eliminohet kërcënimi bërthamor iranian”. Në të njëjtën kohë, përfaqësuesi i Iranit në OKB, Amir Saeid Iravani, i bëri thirrje këshillit që të veprojë dhe të ndalojë ofensivën izraelite, duke shprehur shqetësim të thellë për një përfshirje të mundshme të SHBA-së në konflikt.
Një konflikt me pasoja globale
Zyrtarë të lartë iranianë kanë lënë të kuptohet se çdo përfshirje ushtarake e SHBA-së do të konsiderohej një akt lufte, duke paralajmëruar për hakmarrje ndaj caqeve amerikane në rajon si pjesë e të drejtës së vetëmbrojtjes legjitime.
“Kur ka luftë, të dyja palët sulmojnë njëra-tjetrën. Vetëmbrojtja është një e drejtë e çdo shteti,” – tha Araqchi në një intervistë për NBC.
Tensionet e përshkallëzuara kanë vënë në alarm edhe aleatët evropianë, të cilët e shohin situatën si një rrezik serioz për stabilitetin rajonal dhe global.
