Një studim i ri zbulon se njerëzit e hershëm mund të jenë përballur me mot ekstrem hapësinor për shkak të dobësimit dramatik të fushës magnetike të Tokës rreth 41,000 vjet më parë, gjatë një ngjarjeje të quajtur Ekskursioni Laschamps. Kjo ngjarje, kur mburoja magnetike e planetit tonë ra nën 10% të forcës së saj të zakonshme, mund t’i ketë shtyrë njerëzit të përshtaten në mënyra të jashtëzakonshme, duke ndryshuar stilin e tyre të jetesës, strehimin dhe madje edhe mbrojtjen e lëkurës.
Çfarë Ndodhi Gjatë Ekskursionit Laschamps?
Rreth 41,000 vjet më parë, fusha magnetike e Tokës, e cila zakonisht vepron si një mburojë kundër rrezatimit kozmik dhe erërave diellore, u dobësua në mënyrë drastike. Sipas studimit të botuar në revistën Science Advances, kjo ngjarje bëri që rrezatimi i dëmshëm ultravjollcë (UV) dhe grimcat e ngarkuara nga Dielli të depërtonin më lehtë në sipërfaqen e Tokës. Qielli i asaj kohe mund të ketë qenë i mbushur me aurora të jashtëzakonshme, të dukshme jo vetëm në pole, por në të gjithë globin, duke krijuar një pamje spektakolare, por edhe kërcënuese.
“Qiejtë e 41,000 vjetëve më parë ishin si një shfaqje e madhe, por edhe një sfidë për jetën,” tha një nga autorët e studimit. “Ne donim të kuptonim se si kjo mund të ketë ndikuar në sjelljen dhe përshtatshmërinë e njerëzve të lashtë.”
Si u Përshtatën Njerëzit e Hershëm?
Studimi kombinon modelet klimatike me prova arkeologjike për të eksploruar efektet e Ekskursionit Laschamps. Gjetjet tregojnë se rritja e rrezatimit UV mund të ketë shkaktuar probleme të tilla si djegie nga dielli, dëmtime të syve, defekte të lindjes dhe sëmundje të lëkurës. Për t’iu përgjigjur këtyre sfidave, njerëzit e hershëm, përfshirë Homo sapiens dhe Neandertalët, duket se zhvilluan strategji mbijetese:
-
Përdorimi i shpellave të thella: Provat arkeologjike tregojnë një rritje në përdorimin e shpellave si strehë, veçanërisht në Evropë, ku efektet e rrezatimit ishin më të forta.
-
Pigmente mbrojtëse: Aplikimi i pigmenteve me bazë okre në lëkurë mund të ketë shërbyer si një formë primitive e mbrojtjes nga rrezet UV.
-
Veshje mbrojtëse: Disa të dhëna sugjerojnë se njerëzit mund të kenë filluar të veshin rroba më të rënda për të mbrojtur lëkurën.
Këto përshtatje mund t’i kenë ndihmuar njerëzit të përballen me rrezatimin e shtuar, duke treguar aftësinë e tyre për t’u përshtatur me ndryshime mjedisore ekstreme.
A Shkaktoi Ekskursioni Laschamps Zhdukjen e Neandertalëve?
Autorët e studimit theksojnë se, ndonëse Ekskursioni Laschamps mund të ketë qenë një faktor kontribues në ndryshimet e sjelljes së njerëzve të lashtë, ai nuk konsiderohet shkaku kryesor i zhdukjes së Neandertalëve. “Ne nuk po themi se moti hapësinor i vetmuar solli zhdukjen e Neandertalëve apo ndryshime të mëdha evolucionare,” shpjegoi një nga autorët. “Por ai mund të ketë ndikuar si një forcë e padukshme që nxiti inovacionin dhe përshtatshmërinë.”
Pse Është i Rëndësishëm Ky Zbulim?
Ky studim hedh dritë mbi ndikimin e forcave kozmike në jetën në Tokë dhe na kujton se fusha magnetike e planetit tonë nuk është konstante. Dobësimet dhe përmbysjet e saj kanë ndodhur disa herë në të kaluarën dhe mund të ndodhin përsëri. Kuptimi i reagimeve të njerëzve të lashtë ndaj këtyre ngjarjeve mund të ndihmojë shkencëtarët të parashikojnë sfidat për shoqërinë moderne, e cila varet shumë nga teknologjitë si satelitët, rrjetet elektrike dhe infrastruktura dixhitale, të cilat janë të ndjeshme ndaj motit hapësinor.
Studiuesit planifikojnë të thellohen më tej në këtë fushë, duke eksploruar më shumë vende arkeologjike dhe duke përsosur modelet e tyre për të kuptuar rolin e motit hapësinor në historinë e Tokës. “Moti hapësinor duhet të konsiderohet si një element kyç i historisë mjedisore të planetit tonë,” përfunduan ata.
Burimi: Science Advances
