Me një ndryshim historik në Kodin Penal, Republika Çeke ka barazuar ligjërisht komunizmin me nacionalsocializmin, duke e bërë propagandën komuniste të dënueshme me të njëjtin intensitet si ajo naziste. Ligji i ri, i nënshkruar nga Presidenti Petr Pavel, do të hyjë në fuqi më 1 janar 2026 dhe synon të godasë çdo ideologji që kërcënon të drejtat dhe liritë themelore të njeriut.
Ndryshimi u inicua nga lëvizja qytetare “Nëntori Nuk Ka Mbaruar Ende”, me mbështetjen e politikanëve të koalicionit qeveritar pro-evropian dhe ekspertëve nga Instituti për Studimin e Regjimeve Totalitare. Ndërsa vendi përgatitet për zgjedhjet parlamentare në tetor, vendimi ka ngjallur debat të fortë për të ardhmen e Partisë Komuniste të Bohemisë dhe Moravisë (KSCM), një forcë ende aktive dhe popullore në skenën politike çeke.
Çfarë Parashikon Ligji i Ri?
Në versionin e përditësuar të Nenit 403 të Kodit Penal, thuhet:
“Kushdo që themelon, mbështet ose përhap një lëvizje nacionalsocialiste, komuniste ose ndonjë lëvizje tjetër që ka për qëllim shtypjen e të drejtave dhe lirive të njeriut, apo që përhap urrejtje racore, etnike, kombëtare, fetare ose klasore, do të dënohet me burg nga një deri në pesë vjet.”
Kjo është hera e parë që komunizmi futet në të njëjtën kategori ligjore me nazizmin në këtë formë të qartë dhe të barazvlefshme në një vend të Bashkimit Evropian.
Zëvendësdrejtori i Institutit USTR, Kamil Nedvedicky, deklaroi se “ndryshimi synon të korrigjojë një pabarazi historike”, duke theksuar se të dy ideologjitë kanë prodhuar regjime që kanë shkelur sistematikisht të drejtat e njeriut.
Çfarë Ndodh me Partinë Komuniste?
Ligji i ri ka vënë në fokus të veçantë Partinë Komuniste të Bohemisë dhe Moravisë (KSCM), pasardhësen e Partisë Komuniste të Çekosllovakisë që sundoi vendin deri në vitin 1989.
KSCM, e cila për dekada ka qenë pjesë aktive e jetës politike çeke, së fundmi është futur në koalicionin opozitar “Stacilo!” (shqip: “Mjaft!”), dhe ka përfaqësim në Parlamentin Evropian. Sondazhet aktuale tregojnë se koalicioni i ri do të kalojë pragun elektoral prej 5% në zgjedhjet e ardhshme.
Në një deklaratë për DW, Katerina Konecna, udhëheqësja e KSCM dhe eurodeputete, e cilësoi ndryshimin si një “sulm politik ndaj opozitës nga ana e qeverisë”.
Babis Nuk e Përjashton Aleancën me Komunistët
Ish-kryeministri dhe lideri populist i lëvizjes ANO, Andrej Babis, aktualisht favorit për të fituar zgjedhjet e tetorit, nuk e përjashton bashkëpunimin me “Stacilo!”. Në një intervistë për faqen e lajmeve tn.cz, ai deklaroi:
“Për mua, ata nuk janë komunistë.”
Ky qëndrim ka shkaktuar reagime të forta në opinionin publik dhe në radhët e politikanëve pro-evropianë, të cilët e shohin si një minim të përpjekjeve për të mbrojtur sistemin demokratik.
A është Ky Fundi për KSCM-në?
Precedenti ekziston: Partia e Punës Çeke, me ideologji të hapur neonaziste, u shpërbë dhe u ndalua në vitin 2010. Me ligjin e ri, ekziston mundësia që edhe KSCM të ndalohet, nëse gjykata vendos se përmbush kriteret e përcaktuara nga ligji i ri penal.
Ndërkohë, debati mbetet i ndezur: A është kjo një mbrojtje e demokracisë, apo një përpjekje për të heshtur zërin opozitar në një vend ku komunizmi ka ende rrënjë të thella?
