Një valë e re dhe e frikshme e propagandës së mundësuar nga inteligjenca artificiale (IA) ka shënjestrën konfliktin Iran-Izrael, duke nxjerrë në pah një hendek alarmant mes sofistikimit të mashtrimeve digjitale dhe aftësive për t’i zbuluar ato. Ky zhvillim sinjalizon një epokë të re të rrezikshme në konfliktin global, ku narrativat e rreme mund të manipulojnë perceptimet dhe të thellojnë kaosin.
Inteligjenca Artificiale: Arma e Re e Dezinformimit
Më 23 qershor 2025, organizata WITNESS mori një video përmes WhatsApp që tregonte re tymi mbi burgun famëkeq Evin në Tajrish, Iran. Pamjet, të filmuara nga një apartament aty pranë, shoqëroheshin me mesazhin: “Ata po përpiqen të hapin Evinin”. Burgu, i njohur për torturat dhe burgosjen e disidentëve, gazetarëve dhe aktivistëve, u pretendua se ishte bombarduar nga Izraeli në një sulm “simbolik” kundër shtypjes së regjimit iranian. Për shumë iranianë, shkatërrimi i portave të Evinit u pa si një shpresë për lirinë e të burgosurve.
Megjithatë, narrativa u komplikua kur ministri i jashtëm izraelit postoi në X një video tjetër, që tregonte portat e Evinit duke u shkatërruar në një sulm të supozuar preciz. Me mburrjen “¡Viva la libertad, carajo!”, klipi u përhap shpejt, por analiza mjeko-ligjore nga Forca e Reagimit të Shpejtë Deepfakes e WITNESS zbuloi se pamjet ishin me gjasë të manipuluara nga IA, duke përdorur imazhe statike të vitit 2021 nga një artikull i vjetër.
Realiteti i sulmit ndaj Evinit tregoi një pamje tjetër: dëme të mëdha anësore, me viktima mes banorëve, vizitorëve dhe të burgosurve. Raportet e grupeve të të drejtave të njeriut treguan se të mbijetuarit u zhvendosën në kushte edhe më të rënda, duke kundërshtuar pretendimet izraelite për një operacion “çlirimtar”.
Krizë Informacioni në Iran
Në Teheran, një banor i lagjes Sattar Khan, e cila u godit në sulmet e 13 qershorit, ndau pamje autentike të Evinit me WITNESS. Përvoja e tij pasqyron sfidat e iranianëve të zakonshëm për të naviguar mes sulmeve ajrore, ndërprerjeve të internetit dhe narrativave kontradiktore. Qeveria iraniane vendosi një bllokadë pothuajse totale të internetit, një taktikë e zakonshme për të kontrolluar informacionin gjatë krizave.
Kur lidhja u rikthye më 21 qershor, banori i Sattar Khan tha: “Gjithçka është mirë. Izraeli nuk ka të bëjë me ne. Një natë më parë, goditën një bazë Basij afër, por aksidentalisht shkatërruan një shtëpi. Për fat, askush nuk ishte aty.” Por realiteti ishte më i zymtë: sulmet izraelite vranë qindra civilë, përfshirë poeten 23-vjeçare Parnia Abbasi dhe familjen e saj në të njëjtën lagje. Sipas HRANA, deri më 25 qershor, 417 civilë ishin vrarë dhe 2,072 të tjerë ishin plagosur.
Dezinformimi i mundësuar nga IA e përkeqësoi situatën. Videot e manipuluara, si ato të protestave të rreme pro-Izrael në Teheran apo sulmeve të sajuara me raketa në Tel Aviv, u përhapën me shpejtësi, disa me filigranë të dukshme si Google Veo. Këto narrativa mashtruese, të mbështetura nga media shtetërore iraniane dhe aktorë të tjerë, krijuan një mjegull informacioni që la qytetarët të paaftë për të dalluar të vërtetën.
Sfidat e Zbulimit të Mashtrimeve
Përdorimi i gjerë i përmbajtjes së gjeneruar nga IA ka çuar dezinformimin në një nivel të ri. Në krahasim me konflikte të mëparshme si ato në Ukrainë apo Gaza, ku imazhet e ricikluara dhe fragmentet e lojërave kompjuterike dominojnë, propaganda Iran-Izrael shfrytëzoi IA për të krijuar video dhe imazhe realiste me shpejtësi të paprecedentë. Pamjet e shpërthimit në Evin, për shembull, u përhapën brenda një ore nga incidenti, duke u raportuar nga media të mëdha si Sky News dhe BBC.
Ky evolucion i medias sintetike ka shtuar një shtresë të re dyshimi për qytetarët iranianë, të cilët tashmë janë mësuar të mos u besojnë burimeve shtetërore. Teknologjitë për zbulimin e IA-së mashtruese ekzistojnë, duke përdorur analiza statistikore dhe krahasime me mostra të verifikuara për të identifikuar manipulimet. Megjithatë, përparimet e shpejta në IA dhe disponueshmëria e mjeteve të saj në platformat kryesore po e bëjnë gjithnjë e më të vështirë dallimin e së vërtetës nga mashtrimi.
Një Paralajmërim Global
Konflikti Iran-Izrael nxjerr në pah rreziqet e një bote ku propaganda e mundësuar nga IA mund të dominojë narrativat dhe të ndikojë në vendimmarrje. Përpjekjet për kontrollin e informacionit, si në Iran ashtu edhe nga aktorë të jashtëm, tregojnë se si teknologjia mund të shfrytëzohet për të manipuluar perceptimet dhe për të destabilizuar shoqëritë. Ndërsa mjetet e IA-së bëhen më të sofistikuara dhe të aksesueshme, bota duhet të zhvillojë strategji më të forta për të luftuar dezinformimin dhe për të mbrojtur të vërtetën në kohë lufte.
