Tranzicioni i gjelbër vazhdon të jetë një mundësi e madhe ekonomike, pavarësisht shkurtimeve të fundit të subvencioneve për energjinë e pastër në Shtetet e Bashkuara. Më 4 korrik 2025, Presidenti Donald Trump nënshkroi Aktin One Trillion Dollar Bill, i cili shkurtoi rreth 500 miliardë dollarë nga kreditë tatimore të Aktit të Reduktimit të Inflacionit (IRA) të vitit 2022, një legjislacion kyç për promovimin e energjisë së pastër. Megjithë këtë pengesë, strategjia pas politikave klimatike të IRA-s mbetet e fuqishme, e mbështetur nga një koalicion i gjerë industrial dhe nga suksesi global i investimeve në energjinë e pastër, që arriti 8 trilion dollarë midis 2019 dhe 2024. Ky artikull shpjegon pse politikat e gjelbra vazhdojnë të jenë të favorshme për bizneset dhe si mund të përshtaten për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme.
Një Goditje, por Jo Fundi i Tranzicionit të Gjelbër
Akti i Reduktimit të Inflacionit i vitit 2022 nxiti mbi 800 miliardë dollarë investime private në energjinë e pastër dhe prodhimin e qëndrueshëm, veçanërisht në distriktet republikane, ku përfituan 80% e fondeve. Pavarësisht mbështetjes publike dhe përfitimeve ekonomike, administrata Trump shkurtoi një pjesë të konsiderueshme të këtyre subvencioneve. Megjithatë, koalicioni i gjerë që mundësoi IRA-n – i përbërë nga grupe mjedisore, shkencëtarë, progresistë dhe industri të mëdha si prodhuesit e automjeteve dhe shërbimet – arriti të ruajë disa stimuj të rëndësishëm, si ato për termocentralet gjeotermale, bërthamore dhe bateritë për ruajtjen e energjisë.
Ndryshe nga SHBA-ja, vende si Australia, Kanadaja, Franca, Gjermania, Norvegjia dhe Mbretëria e Bashkuar nuk i kanë ulur shpenzimet për energjinë e pastër, duke njohur vlerën e tyre për konkurrencën globale dhe përmbushjen e objektivave neto-zero. Këto politika jo vetëm që ulin emetimet, por krijojnë vende pune dhe forcojnë industritë vendase përballë dominimit kinez në teknologjitë e gjelbra, si bateritë dhe automjetet elektrike.
Koalicioni i ri Industrial: Çelësi i Suksesit
Suksesi i IRA-s bazohet në përfshirjen e industrive “të dekarbonizueshme” – sektorë si prodhimi i automjeteve dhe shërbimet, që mund të kalojnë nga varësia ndaj karburanteve fosile në teknologji të gjelbra brenda një ose dy dekadash. Këto industri u bashkuan me avokatët tradicionalë të klimës për të lobuar për fonde publike, duke thyer koalicionin e vjetër të karburanteve fosile, i cili për dekada pengoi politikat klimatike përmes grupeve si Koalicioni Global i Klimës.
Investimet masive të Kinës në energjinë e erës, diellore dhe bateritë gjatë viteve 2010 ulën kostot e këtyre teknologjive, duke i bërë ato më tërheqëse për bizneset globale. Kjo detyroi industritë perëndimore të rishikonin strategjitë, duke e kuptuar se pengimi i tranzicionit të gjelbër do t’i linte prapa konkurrentëve kinezë si BYD dhe CATL. Subvencionet si ato të IRA-s ofruan një mundësi: mbështetje qeveritare për të investuar në teknologji të pastra dhe për të përmbushur rregulloret e reja të emetimeve, duke ruajtur konkurrencën.
Mësimet nga Shkurtimet e IRA-s
Shkurtimet e subvencioneve të IRA-s nxjerrin në pah disa mësime për politikëbërësit. Së pari, stimujt për prodhimin e pastër i mbijetuan shkurtimeve, ndërsa kreditë tatimore për konsumatorët, si ato për automjetet elektrike, u eliminuan. Kjo tregon se politikat teknokratike, të fshehura në kodin tatimor, janë më rezistente ndaj sulmeve politike sesa stimujt e dukshëm për konsumatorët. Së dyti, zbatimi i ngadaltë i investimeve të IRA-s pengoi krijimin e palëve të interesuara që mund të mbronin politikat. Përshpejtimi i proceseve të lejeve dhe shpërndarja më e shpejtë e fondeve mund të ndihmojnë në ndërtimin e mbështetjes më të fortë për politikat e ardhshme.
Së fundi, ruajtja e stimujve për teknologjitë në zhvillim, si energjia gjeotermale, ndërsa shkurtimi i atyre për energjinë e erës dhe diellore, rrezikon të ngadalësojë dekarbonizimin. Energjia e erës dhe diellore, si teknologji të pjekura, mund të ndërtohen shpejt për të përmbushur kërkesën në rritje të energjisë, veçanërisht nga infrastruktura e inteligjencës artificiale. Politikat e ardhshme duhet të sigurojnë një fushë loje të barabartë për këto burime, duke i mbështetur ato me subvencione të qëndrueshme.
E Ardhmja e Politikave të Gjelbra
Pavarësisht pengesave në SHBA, strategjia pas politikave të gjelbra mbetet e fortë. Koalicionet e reja industriale, të mbështetura nga investime globale që arritën 8 trilion dollarë midis 2019 dhe 2024, kanë krijuar një rrugë të besueshme drejt dekarbonizimit. Këto politika jo vetëm adresojnë krizën klimatike, por nxisin rritjen ekonomike, vende pune dhe konkurrencën afatgjatë. Për shembull, Marrëveshja e Gjelbër Evropiane dhe planet si “Fuqizojmë Australinë” tregojnë se si qeveritë mund të bashkojnë interesat e biznesit dhe mjedisit.
Për të ndërtuar politika më elastike, politikëbërësit duhet të zgjerojnë koalicionet klimatike, të përshpejtojnë zbatimin e projekteve dhe të fokusohen në stimuj që përfitojnë drejtpërdrejt industritë dhe komunitetet. Duke shfrytëzuar mundësitë ekonomike të tranzicionit të gjelbër, vendet mund të thyejnë rezistencën e industrive të karburanteve fosile dhe të sigurojnë një të ardhme të qëndrueshme, ku bizneset dhe mjedisi përfitojnë njësoj.
Artikull i lidhur: Si Investimet në Energjinë e Pastër po Transformojnë Ekonominë Globale
