Marrëdhëniet mes Bashkimit Evropian dhe Kazakistanit po forcohen në një peizazh gjeopolitik në transformim, me tregtinë, energjinë, lëndët e para kritike dhe lidhshmërinë si shtylla kryesore të bashkëpunimit. Në një diskutim të fundit në podcast, Ambasadori i BE-së në Kazakistan, Aleška Simkić, dhe Ambasadori i Kazakistanit në BE dhe NATO, Roman Vassilenko, ndanë një pasqyrë të interesave të përbashkëta që po nxisin një partneritet strategjik gjithnjë e më të fuqishëm. Nga korridori i mesëm te mineralet kritike dhe lehtësimi i vizave, ky bashkëpunim po pozicionon Kazakistanin si një urë kyçe mes Azisë dhe Evropës.
Tregtia dhe Investimet: Shtylla e Marrëdhënieve
Bashkimi Evropian mbetet partneri më i madh tregtar i Kazakistanit dhe investitori kryesor i huaj, me një tregti bilaterale që arriti 49.7 miliardë dollarë në 2024. Eksportet e energjisë nga Kazakistani përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të kësaj shifre, duke e bërë vendin një furnizues strategjik për tregjet evropiane. Në 2022, BE-ja zotëronte 54.8 miliardë euro në investime të huaja direkte (IHD), ose rreth 50-55% të totalit të IHD-ve të Kazakistanit.
Marrëveshja e Përmirësuar e Partneritetit dhe Bashkëpunimit (EPCA), në fuqi që nga viti 2020, ofron një kornizë ligjore për bashkëpunim në 29 sektorë, duke përfshirë tregtinë, energjinë dhe qëndrueshmërinë. Ambasadori Vassilenko theksoi përparimin e fundit: “Marrëdhëniet BE-Kazakistan janë forcuar ndjeshëm në tre vitet e fundit. Me angazhimin e Presidentit të Kazakistanit për lidhje më të forta me BE-në, jemi në një moment ku mund të avancojmë bashkëpunimin në shumë drejtime.”
Megjithatë, të dy ambasadorët pranuan se zbatimi më i thellë i EPCA-s është i nevojshëm për të maksimizuar potencialin e saj, në përputhje me strategjinë e BE-së për Azinë Qendrore.
Energjia dhe Lëndët e Para: Një Partneritet për Tranzicionin e Gjelbër
Energjia ka qenë prej kohësh themeli i marrëdhënieve BE-Kazakistan, por fokusi po zhvendoset drejt lëndëve të para kritike dhe hidrogjenit të gjelbër. Kazakistani, me rezervat e tij të mëdha të mineraleve si toka të rralla, bakri, litiumi dhe kobalti, është i pozicionuar për të mbështetur tranzicionin e gjelbër të BE-së. Këto burime janë jetike për teknologjitë e pastra, si bateritë dhe turbinat e erës, dhe ndihmojnë Evropën të diversifikojë zinxhirët e furnizimit në një kohë tensionesh gjeopolitike.
Ambasadori Vassilenko vuri në dukje potencialin e Kazakistanit për të diversifikuar ekonominë e tij përmes këtyre burimeve, ndërsa Simkić theksoi nevojën për partneritete afatgjata që shkojnë përtej eksporteve të thjeshta, duke përfshirë përpunimin lokal dhe zhvillimin e infrastrukturës. Investimet në energjinë e rinovueshme po rriten, duke e bërë Kazakistanin një lojtar kyç në qëllimet e BE-së për dekarbonizim.
Korridori i Mesëm: Një Urë mes Azisë dhe Evropës
Lidhshmëria është një përparësi strategjike, me Rrugën Ndërkombëtare të Transportit Trans-Kaspian, ose “Korridorin e Mesëm”, që po fiton rëndësi si një lidhje tokësore mes Kinës dhe Evropës përmes Kazakistanit. Vëllimet e ngarkesave janë rritur, dhe BE-ja ka angazhuar 12 miliardë euro përmes Strategjisë Globale të Gateway-t për të përmirësuar infrastrukturën e transportit, energjisë dhe dixhitalizimit në Azinë Qendrore.
Të dy ambasadorët e përshkruan Korridorin e Mesëm si një shtyllë gjeopolitike për integrimin rajonal. “Kjo rrugë nuk është vetëm logjistike, por një urë strategjike mes Azisë dhe Evropës,” tha Vassilenko. BE-ja dhe Kazakistani kanë krijuar një platformë koordinimi për të zhvilluar këtë korridor, duke forcuar lidhjet infrastrukturore dhe tregtare.
Lëvizshmëria: Hapi drejt Lehtësimit të Vizave
Lëvizshmëria mbetet një fushë me potencial të madh. Kazakistani po nxit negociatat për lehtësimin e vizave me BE-në, me bisedimet që pritet të fillojnë në vjeshtën e 2025-ës. Rezultatet do të varen nga harmonizimi me politikat e migracionit të BE-së, por të dy ambasadorët e shohin kontaktin njerëzor si një investim afatgjatë për forcimin e marrëdhënieve.
Konteksti Gjeopolitik dhe Sfidat
Angazhimi i BE-së me Azinë Qendrore ka fituar urgjencë mes tensioneve globale dhe ndërprerjeve të zinxhirëve të furnizimit. Samiti i parë BE-Azia Qendrore në Samarkand, në prill 2025, miratoi Deklaratën e Samarkandit, e cila ngriti marrëdhëniet në një partneritet strategjik dhe riafirmoi respektin për sovranitetin dhe integritetin territorial. Ambasadori Simkić theksoi: “BE-ja dhe Kazakistani ndajnë një angazhim për paqen dhe bashkëpunimin rajonal, duke ofruar mundësi të mëdha në një botë në ndryshim.”
Megjithatë, sfidat janë të pranishme. Investimet e BE-së përballen me konkurrencën nga Kina dhe Rusia, ndërsa pengesat infrastrukturore dhe rregullatore mund të ngadalësojnë përparimin. Transparenca dhe përgjegjshmëria do të jenë kyçe për të siguruar një bashkëpunim të qëndrueshëm.
Një Partneritet me Potencial të Madh
Marrëdhëniet BE-Kazakistan po hyjnë në një fazë të re, të nxitura nga interesa të përbashkëta në tregti, energji dhe lidhshmëri. Me një kornizë të fortë si EPCA dhe një angazhim për partneritete afatgjata, Kazakistani po pozicionohet si një lojtar strategjik në skenën globale. Suksesi i këtij bashkëpunimi do të varet nga aftësia për të kapërcyer sfidat dhe për të ndërtuar një marrëdhënie të balancuar dhe të qëndrueshme. Siç tha Ambasadori Vassilenko, “ky është një moment për të forcuar lidhjet tona në shumë drejtime.”
Artikull i lidhur: Korridori i Mesëm: Rruga e Re e Tregtisë mes Azisë dhe Evropës
