Presidenti Donald Trump ka bërë një deklaratë të fortë lidhur me politikat tregtare, duke njoftuar planin për vendosjen e një tarife 100% për gjysmëpërçuesit e importuar, të përdorur kryesisht në elektronikën e konsumit dhe industrinë e automobilave. Kjo lëvizje vjen si pjesë e përpjekjeve për të rikthyer prodhimin në SHBA dhe për të reduktuar varësinë nga tregjet aziatike.
Njoftimi u bë gjatë një aktiviteti në Shtëpinë e Bardhë, ku ishte i pranishëm edhe CEO i Apple, Tim Cook, i cili bëri të ditur një plan investimi prej 100 miliardë dollarësh në SHBA nga kompania e tij.
“Ne do të vendosim një tarifë prej afërsisht 100 për qind për çipat dhe gjysmëpërçuesit. Por, nëse prodhoni në Amerikë, nuk do të ketë taksë,” deklaroi Trump.
“Nëse jeni zotuar të ndërtoni fabrika këtu ose tashmë jeni në ndërtim, jeni të përjashtuar. Por nëse nuk e realizoni premtimin, do të faturoheni më vonë.”
Prodhuesit vendas të përjashtuar – por detajet ende të paqarta
Megjithëse Trump theksoi se kompanitë që prodhojnë çipa në SHBA nuk do të goditen nga tarifa, nuk ishte e qartë nëse përjashtimi do të vlejë edhe për çipat që ato kompani importojnë. Një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë, në kushte anonimiteti, tha se detajet përfundimtare do të bëhen publike në një njoftim zyrtar, por sqaroi se tarifat do të vendosen në mënyrë graduale për të minimizuar ndërprerjet në zinxhirin e furnizimit.
Rreziku për industrinë e teknologjisë dhe automobilave
Sipas të dhënave zyrtare, SHBA importoi gjysmëpërçues me vlerë mbi 60 miliardë dollarë në vitin 2024, kryesisht nga Azia. Tajvani, Malajzia, Vietnami, Koreja e Jugut, Japonia dhe BE janë ndër furnizuesit më të mëdhenj.
Kina, ndonëse me një volum më modest (rreth 2 miliardë dollarë), është burim i rëndësishëm për çipat e përdorur në prodhimin e automjeteve.
Grupet e industrisë paralajmërojnë për pasoja ekonomike të mëdha. Shoqata Autos Drive America thotë se një tarifë 25% për gjysmëpërçuesit mund të rrisë çmimin e makinave me 1,200 deri në 2,500 dollarë për njësi. Ndërkohë, Shoqata e Industrisë së Gjysmëpërçuesve (SIA) e ka cilësuar nismën si “rrezik për zhvillimin e teknologjisë në vend”.
“Tarifat e paparashikuara mund të kthehen kundër vetë SHBA-së, duke e bërë më të kushtueshëm zhvillimin dhe prodhimin e çipave në vend,” thuhet në deklaratën e SIA-s.
Tensionet me aleatët tregtarë
Bashkimi Evropian, Japonia dhe Koreja e Jugut kanë arritur marrëveshje që kufizojnë tarifat për produktet e tyre gjysmëpërçuese në 15%, si pjesë e marrëveshjeve bilaterale tregtare me administratën Trump.
Nga ana tjetër, Tajvani, një nga furnizuesit kryesorë me çipa në SHBA (rreth 12 miliardë dollarë në vitin 2024), ka kërkuar përjashtim nga tarifat, duke paralajmëruar se ato mund të rrisin kostot e prodhimit për kompanitë amerikane dhe të dekurajojnë investimet tajvaneze në SHBA. Kjo lidhet ngushtë me projektin e gjigandit TSMC për të ndërtuar një qendër prodhimi në Arizona me vlerë 165 miliardë dollarë.
Sfondi ligjor i tarifës
Plani tarifor bazohet në një hetim të nisur më 1 prill 2025 nga Sekretari i Tregtisë, Howard Lutnick, sipas Seksionit 232 të Aktit të Zgjerimit të Tregtisë të vitit 1962, që i jep presidentit autoritetin për të kufizuar importet që përbëjnë rrezik për sigurinë kombëtare.
Hetimi përfshin jo vetëm vetë gjysmëpërçuesit, por edhe pajisjet për prodhimin e tyre. Japonia ishte eksportuesi kryesor i këtyre pajisjeve vitin e kaluar, ndjekur nga Singapori, Gjermania, Holanda dhe Koreja e Jugut.
Analistët thonë se ky veprim është pjesë e strategjisë më të gjerë të Trump për të pozicionuar veten si mbrojtës i industrisë amerikane dhe për të rikthyer prodhimin e teknologjisë së avancuar në territorin amerikan, veçanërisht në prag të garës presidenciale.
Megjithatë, sfidat që paraqesin zinxhirët e globalizuar të furnizimit dhe kostoja e lartë e prodhimit në SHBA mbeten pengesë për zbatimin efektiv të një politike të tillë proteksioniste.
