Lufta Ekonomike Dixhitale: Kriptomonedhat si Armë Gjeopolitike

Rregullat e reja të konfliktit financiar dhe nevoja për strategji të përshtatura të sigurisë

Kriptomonedhat, një herë e një kohë kuriozitete financiare, janë shndërruar në mjete strategjike të luftës ekonomike dixhitale. Sulmi i 21 shkurtit 2025 nga Grupi Lazarus i Koresë së Veriut, i cili vodhi 1.5 miliardë dollarë në Ethereum nga bursa ByBit, nxjerr në pah rolin e kriptomonedhave në konfliktet gjeopolitike. Kjo analizë për çështjet e sigurisë shqyrton evolucionin e kërcënimeve financiare dixhitale, dobësitë e infrastrukturës aktuale dhe nevojën për partneritete inovative publik-private për të mbrojtur sigurinë kombëtare.

Burimi: Analizë e bazuar në artikullin “Switch and Detect: The New Rules of International Digital Economic Warfare” nga Adam Zarazinski dhe Bruno Faviero, 2025.

Konteksti i Sigurisë dhe Kërcënimet Kibernetike

Më 21 shkurt 2025, hakerat e Grupit Lazarus, të mbështetur nga Koreja e Veriut, kryen vjedhjen më të madhe dixhitale në histori, duke rrëmbyer Ethereum me vlerë 1.5 miliardë dollarë nga bursa ByBit. Ky sulm, i cili shfrytëzoi një sistem miratimi me shumë nënshkrime, nuk ishte thjesht një grabitje financiare, por një operacion strategjik për të financuar ambiciet gjeopolitike të Phenianit, përfshirë programet bërthamore. Kriptomonedhat, të operuara në rrjete të decentralizuara blockchain, janë bërë një kanal i ri për lëvizjen e vlerës globale, duke i shndërruar ato në armë të luftës ekonomike.

Faktorët kryesorë që nxisin këtë kërcënim përfshijnë:

Shpejtësia e Transaksioneve: Kriptomonedhat mund të transferohen globalisht brenda sekondave, duke anashkaluar institucionet financiare tradicionale.
Anonimiteti dhe Pastrimi: Platforma si eXch, që operojnë pa kontrolle identiteti (KYC), lehtësojnë pastrimin e fondeve të paligjshme.
Debilësia e Infrastrukturës: Bursat e kriptomonedhave, shpesh me mbikëqyrje të dobët, janë objektiva të lehta për aktorë shtetërorë.
Ndikimi Gjeopolitik: Shtete si Koreja e Veriut përdorin kriptomonedhat për të financuar aktivitete që shmangin sanksionet ndërkombëtare.

Mekanizmi i Luftës Ekonomike Dixhitale

Kriptomonedhat funksionojnë në rrjete blockchain, të cilat mundësojnë transaksione të decentralizuara dhe transparente pa ndërmjetës. Bursat si ByBit veprojnë si porta për konvertimin e kriptomonedhave në monedha fiat ose asete të tjera dixhitale. Megjithatë, platforma si eXch, të cilat ofrojnë shërbime “përzierjeje” për të fshehur origjinën e fondeve, krijojnë parajsa për aktivitete të paligjshme.

Në rastin e sulmit të ByBit, Grupi Lazarus:

Shfrytëzoi një dobësi në sistemin e miratimit me shumë nënshkrime për të vjedhur Ethereum.
Kanalizoi fondet përmes eXch, një platformë pa KYC që promovonte privatësinë, për të fshehur gjurmët.
Konvertoi dhe shpërndau shpejt asetet për të shmangur zbulimin, duke demonstruar aftësi të sofistikuara kibernetike.

Ky operacion zbulon se si infrastruktura dixhitale, e projektuar fillimisht për inovacion financiar, është shndërruar në një mjet gjeopolitik, duke mundësuar shteteve armiqësore të financojnë aktivitete strategjike me shpejtësi dhe anonimitet.

Sfidat për Sigurinë Kombëtare

Kërcënimet e luftës ekonomike dixhitale sfidojnë qasjet tradicionale të sigurisë:

Ngadalësia e Mekanizmave Ligjorë: Mjetet si aktakuzat e jurisë së madhe dhe konfiskimet e aseteve janë të ngadalta kundrejt transaksioneve të menjëhershme të kriptomonedhave.
Asimetria e Kërcënimeve: Aktorë shtetërorë si Koreja e Veriut mund të lëvizin miliarda dollarë brenda minutash, duke financuar programe bërthamore.
Mungesa e Koordinimit: Ndarja mes qeverisë dhe industrisë pengon reagimin e shpejtë ndaj kërcënimeve kibernetike-financiare.
Platformat e Pambikëqyera: Shërbimet pa KYC, si eXch, ofrojnë mbrojtje për aktivitetet e paligjshme, duke sfiduar rregulloret globale.

Rasti i eXch ilustron këto sfida. Pavarësisht thirrjeve të komunitetit të kriptomonedhave për të ngrirë portofolet e lidhura me sulmin, operatorët e platformës refuzuan, duke u mbrojtur me pretendime për privatësi. Vetëm pas një “operacioni aktiv transatlantik” të paspecifikuar, eXch u mbyll dhe serverat e saj u sekuestruan nga autoritetet gjermane më 24 prill 2025.

Përgjigjet Strategjike të SHBA-së dhe Aleatëve

SHBA-ja po riformulon qasjen ndaj kërcënimeve financiare dixhitale si çështje të sigurisë kombëtare:

Riformulimi i Kërcënimit: Akti i Autorizimit të Mbrojtjes Kombëtare 2024 e trajton financën e paligjshme si agresion strategjik ekonomik, duke përfshirë gjithë aparatin e sigurisë kombëtare.
Partneritetet Publik-Private: Departamenti i Thesarit, Agjencia e Sigurisë Kombëtare dhe firma si Inca Digital bashkëpunojnë për të identifikuar dhe ndërprerë rrjetet e paligjshme duke përdorur analiza të IA-së dhe të dhënat e blockchain.
Operacione të Shpejta: Komanda e Operacioneve Speciale të SHBA-së trajton mikserët e kriptomonedhave si infrastrukturë terroriste, duke zëvendësuar procedurat ligjore të ngadalta me veprime të drejtpërdrejta.
Njësia e Mbrojtjes Ekonomike: Departamenti i Mbrojtjes ka krijuar një njësi të dedikuar për të luftuar kërcënimet financiare dixhitale, duke sinjalizuar një ndryshim paradigme.

Një shembull tjetër është sulmi i qershorit 2025 ndaj bursës iraniane Nobitex nga grupi i hakerëve Gonjeshke Darande, i cili transferoi 90 milionë dollarë në adresa me mesazhe anti-regjim të koduara. Ky operacion, i shoqëruar me sulme ndaj infrastrukturës financiare iraniane, tregon se si aktorët jo-shtetërorë mund të mbështesin objektivat e sigurisë kombëtare.

Implikimet për Sigurinë Globale

Lufta ekonomike dixhitale ka riformuluar fuqinë ekonomike si një instrument strategjik:

Shpejtësia e Konfliktit: Transaksionet e menjëhershme të kriptomonedhave shkurtojnë ciklet e vendimmarrjes, duke kërkuar përgjigje të menjëhershme.
Ndërprerja e Zinxhirëve Financiarë: Ngrirja e fondeve në mes të transaksionit, siç tregoi rasti i eXch, është një mjet i ri për të luftuar financat e paligjshme.
Roli i Sektorit Privat: Partneritetet publik-private, të ngjashme me privatët e epokës detare, mund të zgjerojnë shtrirjen e qeverive kundër rrjeteve të paligjshme.
Konkurrenca Gjeopolitike: Shtete si Koreja e Veriut dhe Irani përdorin kriptomonedhat për të anashkaluar sanksionet, duke sfiduar rendin financiar global.

Rekomandime për Politikat e Sigurisë

Për të adresuar kërcënimet e luftës ekonomike dixhitale, SHBA-ja dhe aleatët duhet të:

Forcojnë Partneritetet Publik-Private: Krijimi i një “privatizimi dixhital” ku firmat private veprojnë kundër rrjeteve të paligjshme me mbështetje shtetërore.
Zhvillojnë Aftësi të Dedikuara: Investimi në njësi si Njësia e Mbrojtjes Ekonomike për të monitoruar dhe ndërprerë flukset financiare të paligjshme në kohë reale.
Përmirësojnë Inteligjencën Kibernetike: Përdorimi i IA-së dhe analizave të blockchain për të identifikuar aktorët e këqij dhe për të parandaluar sulmet.
Rregullojnë Platformat pa KYC: Shtrëngimi i mbikëqyrjes ndërkombëtare për të mbyllur parajsat e pastrimit të parave si eXch.

Përfundime

Kriptomonedhat janë shndërruar nga një risi financiare në një armë gjeopolitike, siç tregoi sulmi i Grupit Lazarus ndaj ByBit dhe operacionet e platformave si eXch. Në një epokë ku rrjetet financiare dixhitale janë terren i kontestuar, mjetet tradicionale të krimit financiar janë të pamjaftueshme. SHBA-ja dhe aleatët po përshtaten duke riformuluar kërcënimet financiare si çështje të sigurisë kombëtare dhe duke zhvilluar partneritete publik-private për veprime të shpejta. Nga ngrirja e fondeve te operacionet e targetuara, lufta ekonomike dixhitale kërkon një qasje të re që kombinon shpejtësinë, teknologjinë dhe bashkëpunimin ndërkombëtar. Për të mbrojtur rendin financiar global, Perëndimi duhet të veprojë me vendosmëri, duke trajtuar kriptomonedhat jo si një kuriozitet, por si një nyje kritike të sigurisë kombëtare.

Burimi: Analizë e bazuar në artikullin “Switch and Detect: The New Rules of International Digital Economic Warfare” nga Adam Zarazinski dhe Bruno Faviero, 2025.