Presidenti iranian Masoud Pezeshkian ka nisur një vizitë zyrtare në Armeni për të diskutuar mbi projektin e korridorit tokësor që pritet të lidhë Azerbajxhanin me enklavën e tij Nakhçivan, një nismë e mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, të cilën Teherani e kundërshton fuqishëm.
Korridori, i emërtuar “Rruga Trump për Paqe dhe Prosperitet Ndërkombëtar” (TRIPP), është pjesë e marrëveshjes së arritur më 8 gusht në Uashington mes Armenisë dhe Azerbajxhanit. Ish-presidenti amerikan Donald Trump, nënshkrues i marrëveshjes, deklaroi se SHBA-të do të kenë të drejta ekskluzive zhvillimi mbi korridorin, si dhe marrëveshje bilaterale shtesë në fusha si energjia, tregtia dhe inteligjenca artificiale.
Teherani: “Projekti sjell forca të huaja pranë kufijve tanë”
Pezeshkian, para nisjes për në Jerevan, e cilësoi praninë e mundshme të kompanive amerikane në këtë projekt si “shqetësuese”.
“Do ta diskutojmë me zyrtarët armenë dhe do të shprehim shqetësimet tona,” deklaroi ai për televizionin shtetëror iranian.
Irani ka paralajmëruar se korridori i planifikuar, i njohur gjithashtu si korridori Zangezur, rrezikon ta izolojë nga Armenia dhe pjesa tjetër e Kaukazit, duke hapur rrugë për një prani të huaj që Teherani e sheh si kërcënim gjeopolitik.
Qëndrimi i zyrtarëve iranianë
Ministri i Jashtëm iranian, Abbas Araghchi, e quajti projektin “të ndjeshëm” dhe paralajmëroi se mund të “çojë në ndryshime gjeopolitike në rajon”.
“Ata [zyrtarët armenë] na kanë siguruar se asnjë forcë ose kompani amerikane sigurie nuk do të jetë e pranishme në Armeni nën pretekstin e kësaj rruge,” tha ai për agjencinë shtetërore IRNA.
Ndërkohë, këshilltari i lartë i udhëheqësit suprem të Iranit, Ali Akbar Velayati, deklaroi për Tasnim News se Teherani do ta bllokonte projektin “me ose pa Rusinë”.
“Trump mendon se Kaukazi është një copë pasurie që mund ta japë me qira për 99 vjet, por kjo zonë do të bëhet varrezë për mercenarët e tij,” tha Velayati.
Reagimi i Moskës dhe sfondi historik
Moska reagoi me kujdes ndaj marrëveshjes, duke e cilësuar atë si një hap drejt stabilitetit dhe prosperitetit, por paralajmëroi gjithashtu kundër ndërhyrjes së jashtme. Rusia, një aleate strategjike e Iranit dhe Armenisë, ka theksuar se zgjidhjet afatgjata duhet të ndërtohen nga vetë vendet e rajonit.
Armenia dhe Azerbajxhani kanë një histori të gjatë konfliktesh që nga fundi i viteve 1980 për rajonin e Nagorno-Karabakh. Pas ofensivës së Azerbajxhanit në vitin 2023, Baku rimori kontrollin e territorit, duke shkaktuar një eksod të popullsisë armene etnike. Vitin e kaluar, Armenia i ktheu disa fshatra Azerbajxhanit, në atë që Baku e quajti “ngjarje historike”.
