Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, ka marrë pjesë në prezantimin e aneksit të metodologjisë së punës së Institutit të Krimeve të Kryera Gjatë Luftës (IKKL), e cila fokusohet në dokumentimin dhe hulumtimin e krimeve ekonomike të kryera gjatë luftës në Kosovë.
Në fjalën e tij, Kurti theksoi se ky proces nuk është vetëm detyrë institucionale dhe profesionale, por edhe obligim moral ndaj viktimave dhe obligim kombëtar për Republikën e Kosovës. Ai nënvizoi se lufta në Kosovë ishte projekt i shkatërrimit dhe plaçkitjes nga forcat serbe, të cilat kryen krime të planifikuara e të organizuara.
“Populli i Kosovës përjetoi vrasje, zhdukje me dhunë, dëbime masive, shkatërrim të pasurisë dhe plaçkitje sistematike. Krahas gjenocidit, dëmet ekonomike ishin të pallogaritshme – nga djegia e pronave e infrastrukturës, tek shkatërrimi i objekteve kulturore e arsimore, grabitja e trashëgimisë shpirtërore dhe kombëtare. Dokumentimi i këtyre krimeve është pjesë integrale e së vërtetës historike dhe arkiv i domosdoshëm për kujtesën kolektive”, tha Kurti.
Qeveria e Kosovës, sipas tij, mbetet e përkushtuar ta mbështesë fuqishëm IKKL-në, i cili që nga themelimi në nëntor 2023 ka arkivuar mbi 345 metra linearë materiale fizike dhe 23.6 terabyte dokumente digjitale. “Çdo dokument dhe dëshmi është akt nderimi për të rënët dhe premtim se krimet e luftës, krimet kundër njerëzimit dhe gjenocidi i Serbisë në Kosovë nuk do të harrohen asnjëherë”, theksoi Kurti.
Drejtori ekzekutiv i IKKL-së, Atdhe Hetemi, bëri të ditur se arkivi i institutit përmban materiale të mbledhura nga 11 shtete të ndryshme, falë besimit të ndërtuar me viktimat dhe partnerët institucionalë. Ai vuri në dukje se përveç arkivimit, IKKL ka funksionuar edhe si platformë kujtese, duke organizuar konferencën e parë shkencore në shkurt 2025, artikujt e së cilës pritet të publikohen nga shtëpia prestigjioze “Routledge”. Po ashtu, përmes forumit “Za në Kujtesë”, janë sjellë në vëmendje fenomene historike si vrasja e ushtarëve shqiptarë në Armatën e Jugosllavisë, ndërsa së shpejti do të trajtohen edhe helmimet e nxënësve shqiptarë gjatë viteve ’90.
Hetemi theksoi se krimet ekonomike nuk ishin vetëm dëmtime financiare, por mjete të planifikuara për të shkatërruar bazën jetike të popullsisë, për të dëmtuar infrastrukturën dhe për të fshirë trashëgiminë kulturore. Dokumentimi i tyre, sipas tij, është thelbësor për drejtësinë tranzicionale, për kompensimin e dëmeve dhe për ndërtimin e një historie të bazuar në fakte.
