Mbretëria e Bashkuar, Franca dhe Gjermania (E3) kanë nisur zyrtarisht procedurat për rikthimin e sanksioneve të OKB-së ndaj Iranit, duke e akuzuar Teheranin se ka shkelur në mënyrë të përsëritur detyrimet e tij sipas marrëveshjes bërthamore të vitit 2015 (JCPOA).
Në një deklaratë të përbashkët, tre vendet evropiane thanë se programi bërthamor i Iranit “mbetet një kërcënim i qartë për paqen dhe sigurinë ndërkombëtare”, duke theksuar se përpjekjet e tyre për ta rikthyer Iranin në tryezën e negociatave kanë dështuar.
Veprimi i E3 vjen pak javë para afatit të mesit të tetorit, kur skadon mundësia për vendosjen e sanksioneve të Kombeve të Bashkuara ndaj Teheranit. Aktivizimi i mekanizmit të njohur si “snapback” do të rikthente në fuqi gjashtë rezoluta të mëparshme të OKB-së, përfshirë:
-
embargo të armëve konvencionale,
-
kufizime mbi raketat balistike,
-
ngrirje të aseteve dhe ndalime udhëtimi,
-
ndalim të transferimit të teknologjisë bërthamore.
Reagimet e palëve
-
Një zyrtar britanik tha se masa “nuk ishte një vendim i marrë lehtë”, por pas një viti diplomacie intensive, Teherani vijon të shkelë detyrimet e tij.
-
Një diplomat francez theksoi: “Qëllimi ynë ka qenë t’i japim shans diplomacisë, por në mungesë të ndonjë gjesti nga Irani, rikthimi i sanksioneve është i pashmangshëm.”
-
E3 akuzon Iranin se ka grumbulluar mbi 9,000 kg uranium të pasuruar, rreth 45 herë mbi limitin e lejuar në JCPOA, duke e bërë të pamundur për IAEA të garantojë karakterin paqësor të programit.
Nga ana tjetër, Ministria e Jashtme e Iranit paralajmëroi se vendimi i E3 “do të dëmtojë seriozisht bashkëpunimin me IAEA-n” dhe premtoi “përgjigje të përshtatshme”. Teherani madje ka paralajmëruar se mund të tërhiqet nga Traktati i Mospërhapjes Bërthamore (NPT) në rast se vendosen sanksione të menjëhershme.
Hapat e mëtejshëm
Tre vendet kanë nisur një proces 30-ditor për konsultime në Këshillin e Sigurimit të OKB-së. Nëse nuk arrihet marrëveshje për vazhdimin e lehtësimeve, sanksionet ndërkombëtare do të rivendosen automatikisht.
