Rezultatet paraprake të Regjistrimit të Popullsisë 2024 tregojnë një fenomen të veçantë për Kosovën: nga gjithsej 701.200 njësi banimi, vetëm rreth 60% janë të banuara, ndërsa afërsisht 280 mijë banesa mbeten të lira ose të zbrazëta.
Ky disproporcion nxjerr në pah tre implikime kryesore ekonomike:
-
Migrimi dhe urbanizimi i pakontrolluar – Shumë banesa në fshatra dhe komuna të vogla kanë mbetur bosh për shkak të emigrimit jashtë vendit dhe shpërnguljes së brendshme drejt qyteteve më të mëdha. Kjo reflekton një pabarazi të thelluar rajonale dhe një ekonomi lokale në rënie.
-
Presion mbi tregun e qirave – Pavarësisht numrit të lartë të banesave të zbrazëta, qytetet si Prishtina, Prizreni dhe Ferizaj kanë çmime të larta qiraje. Kjo tregon se shumë prej banesave të zbrazëta nuk janë të qasshme në treg, qoftë për arsye të pronësisë së paqartë, qiradhënies joformale apo mungesës së infrastrukturës.
-
Potencial i pashfrytëzuar për politika publike – Banesat e lira mund të shndërrohen në një aset për programe sociale të banimit, zhvillimin e tregut të brendshëm të ndërtimit, apo për investime në turizëm dhe sektorë të tjerë ekonomikë. Shfrytëzimi i tyre do të kërkonte reforma ligjore mbi pronësinë, tatimin e pasurive të paluajtshme dhe politika aktive të strehimit.
Ekspertët paralajmërojnë se ky nivel i lartë i banesave të zbrazëta është simptomë e një krize strukturore, ku ndërtimi ka qenë i orientuar më shumë nga investimet spekulative sesa nga nevojat reale të tregut.
Nëse institucionet nuk adresojnë këtë fenomen, Kosova rrezikon të përballet me një paradoks: ndërtim të tepërt nga njëra anë, dhe mungesë qasjeje të qytetarëve në strehim të përballueshëm nga ana tjetër.
Në uebfaqen zyrtare të ASK-së ekziston një njoftim që u publikua më 30 shtator 2025 për Vjetarin Statistikor të Republikës së Kosovës, 2025.
