Epoka e pilotëve në kabinë po shkon drejt fundit. Sot, në qiellin e Ukrainës, Lindjes së Mesme dhe Paqësorit, mjetet ajrore pa pilot (UAV) po diktojnë ritmin e betejës. Dronët janë bërë sytë, veshët dhe grushti goditës i ushtrive moderne. Këta shtatë gjigantë teknologjikë përfaqësojnë kulmin e fuqisë ajrore pa pilot – nga fluturimet 60-orëshe te sulmet kirurgjikale me precizion milimetrik.
1. MQ-9 Reaper (SHBA) – “fantazma” që vendos standardin
Klasiku që nuk plaket kurrë. Reaper, prodhuar nga General Atomics, është sinonim i dronit luftarak. Ai fluturon deri në 50,000 këmbë, me një rreze veprimi prej 1,850 km dhe mund të qëndrojë në ajër për 30 orë.
I armatosur me raketa Hellfire dhe bomba JDAM, ky dron është përdorur në Afganistan, Irak, Siri e Libi për sulme precize që shpëtojnë pilotë dhe dërgojnë mesazhe të qarta.
Në thelb: një snajper fluturues që sheh gjithçka dhe godet pa paralajmërim.
2. Bayraktar TB2 (Turqi) – simboli i luftës asimetrike
Një mrekulli turke që kushton më pak, por bën shumë më tepër se ç’mendon armiku.
TB2 u bë legjendë në Siri, Libi dhe veçanërisht në Ukrainë, ku u shndërrua në armën simbol të rezistencës.
Pavarësisht motorit modest 100 kuaj fuqi dhe ngarkesës prej vetëm 150 kg, ai qëndron 27 orë në ajër dhe mund të shkatërrojë tanke, artileri e sisteme ajrore.
Ekonomik, i qëndrueshëm dhe vdekjeprurës – një “kalë pune” që i dha Turqisë një vend të përhershëm në hartën e dronëve botërorë.
3. Wing Loong II (Kinë) – rivali lindor i Reaper
Një “klon” kinez i Reaper-it, por me stilin e vet.
Wing Loong II, i prodhuar nga AVIC, ka hapje krahësh 20.5 metra, ngarkesë 400 kg dhe shpejtësi 370 km/orë.
Mund të mbajë raketa AR-1, HJ-10 dhe Blue Sword 7, duke kryer misione precize me saktësi 100%.
Kina e ka eksportuar këtë dron në Afrikë dhe Lindjen e Mesme, ku ka provuar se teknologjia kineze nuk është më për t’u nënvlerësuar.
4. CH-5 Rainbow (Kinë) – kolosi i qëndrueshmërisë
I madh, i ngadaltë, por praktikisht i paepur.
CH-5 mund të qëndrojë në ajër për 60 orë – dy ditë e gjysmë fluturim të pandërprerë!
Me 16 pika armatimi dhe ngarkesë 1 ton, ky dron është ideal për patrullime detare, zbulim dhe luftë kundër rebelëve.
Është parë në shërbim në Algjeri, Arabinë Saudite dhe Pakistan, ku dominon hapësira ajrore si një zetor që nuk ndalet kurrë.
5. Hermes 900 (Izrael) – mjeshtri i inteligjencës ajrore
Izraeli, pionier i dronëve, ka sjellë një platformë që kombinon elegancën me efikasitetin.
Hermes 900 qëndron 36 orë në fluturim, arrin 30,000 këmbë dhe mbart 350 kg pajisje zbulimi: radarë, kamera infra të kuqe dhe sensorë hiperspektralë.
Përdoret nga vende si Zvicra, Brazili, Singapori dhe Filipinet – për zbulim, patrullim dhe goditje të kirurgjike.
Një “spiun fluturues” që di gjithçka, pa u parë nga askush.
6. TAI Anka (Turqi) – gjenerata e re e fuqisë vendase
Kjo është “arma e dytë e artë” e industrisë turke të dronëve.
TAI Anka, më i madh dhe më i sofistikuar se TB2, ka hapje krahësh 17.3 metra dhe fluturon 30 orë rresht.
Ka komunikim satelitor, avionikë të tepërt dhe sistem dixhital kontrolli, duke e bërë jashtëzakonisht të besueshëm.
Është përdorur në Lindjen e Mesme dhe Afrikë, duke dëshmuar se Turqia po bëhet fuqi globale e dronëve.
7. RQ-4 Global Hawk (SHBA) – syri i gjithësisë
Nuk është thjesht dron – është një platformë zbulimi strategjik.
Global Hawk fluturon në 60,000 këmbë, për më shumë se 34 orë, dhe mbulon 22,000 km pa ndalim.
Ai mbart sensorë të avancuar për inteligjencë strategjike dhe përdoret nga SHBA, NATO dhe Japonia për të monitoruar hapësirën ajrore të Rusisë dhe Paqësorit.
Është “sateliti me krahë” që sheh gjithçka, në çdo orë të ditës.
Përfundim: e ardhmja është pa pilotë
Këta shtatë titanikë të qiellit janë vetëm fillimi.
Lufta moderne po kalon në epokën e inteligjencës artificiale, të tufave autonome dhe dronëve të padukshëm, që bashkëpunojnë midis tyre si një organizëm i vetëm.
Në të ardhmen, beteja nuk do të fitohet më nga pilotët më të guximshëm, por nga algoritmet më inteligjente.
