Kudo që krijohet hapësirë për destabilizim, Rusia përpiqet ta shfrytëzojë atë – kështu vlerëson analisti i Qendrës së Forenzikës Digjitale të Malit të Zi (DFC), Drashko Jabuçanin, në një intervistë për Radion Evropa e Lirë. Analiza e fundit e DFC-së paralajmëron se metodat e Kremlinit në Ballkanin Perëndimor dhe në Moldavi janë pothuajse identike: nxitja e trazirave, përdorimi i grupeve të ekstremit, financimi i strukturave kriminale, dezinformatat dhe instrumentalizimi i organizatave fetare.
Rusia synon të tregojë se ndikimi i saj mbetet i fuqishëm
Sipas Jabuçaninit, Moska – edhe pse prej gati katër vitesh nën sanksione për shkak të agresionit ndaj Ukrainës – vazhdon të demonstrojë se ka levat e ndikimit në rajone të brishta politikisht.
“Ballkani Perëndimor dhe Moldavia i shërbejnë të njëjtit qëllim: t’i tregojnë Perëndimit se Rusia nuk është neutralizuar,” deklaroi ai.
Paralele të forta mes Moldavisë 2025 dhe Malit të Zi 2016
Zgjedhjet e vitit 2025 në Moldavi, të cilat përcaktuan orientimin strategjik të shtetit drejt BE-së, u shoqëruan me një tentativë për destabilizim. Dhjetëra persona u arrestuan pak ditë para zgjedhjeve – shumica të trajnuar në Serbi nga shërbimi sekret rus GRU, përmes një “pelegrinazhi fetar” që maskonte një kamp trajnimi për trazira dhe përdorim armësh.
DFC konstaton se skenari i Moldavisë është pothuajse kopje e asaj që ndodhi në Mal të Zi në vitin 2016, kur, sipas Prokurorisë Speciale, agjentët rusë Eduard Shishmakov dhe Vladimir Popov orkestruan një tentativë për grusht shteti për të penguar anëtarësimin e Malit të Zi në NATO.
Serbia – qendra operative e GRU-së
Në të dy rastet, Serbia paraqitet si terren kyç i operacioneve të inteligjencës ruse.
Sipas DFC-së, provat për aktivitetet e GRU-së përfshijnë materiale të sekuestruara, pranimet e të dyshuarve dhe rreth 125 mijë euro të konfiskuara nga autoritetet serbe.
Rreziku i “skenarit moldavian” në Mal të Zi
Analiza paralajmëron se që prej vitit 2020, në Mal të Zi janë krijuar kushtet për një skenar të ngjashëm me Moldavinë:
-
Aktivizimi i partive proserbe dhe proruse
-
Ndikimi i thellë i Kishës Ortodokse Serbe në politikë
-
Dezinformim masiv përmes mediave dhe rrjeteve sociale
-
Nxitje e ndasive etnike e shoqërore
DFC vëren se roli i Kishës Moldaviane në përhapjen e propagandës ruse në zgjedhjet e 2025 është pothuajse identik me ndikimin e KOS-it në proceset zgjedhore në Mal të Zi.
Kisha Ortodokse Serbe mohon kategorikisht akuzat
Në përgjigjen e saj për REL-in, Mitropolia e KOS-it i ka quajtur akuzat “të kota, të rreme dhe keqdashëse”, duke mohuar se ka marrë pjesë në fushata partiake apo se luan rol në operacione hibride.
Institucionet – mbrojtja e vetme ndaj ndërhyrjeve ruse
Jabuçanin thekson se përgjigja më efektive duhet të vijë nga shteti:
“Institucionet duhet të veprojnë proaktivisht kundër përpjekjeve destabilizuese dhe të komunikojnë qartë me qytetarët rëndësinë e integrimit evropian.”
Komisioni Evropian, në raportet e fundit, i ka kërkuar Malit të Zi të forcojë mekanizmat kundër dezinformimit dhe ndërhyrjeve të huaja.
Aktualisht, Mali i Zi është vendi më i avancuar në integrimin evropian, me 33 kapituj të hapur dhe synim anëtarësimin në vitin 2028.
