Bashkimi Evropian ka vendosur t’i heqë plotësisht masat ndëshkuese ndaj Kosovës deri në fund të muajit janar, duke i hapur rrugë zhbllokimit të miliona eurove ndihmë financiare që pritet të përfitohet qysh në fillim të vitit 2026. Vendimi u konfirmua të mërkurën vonë nga zyrtarë të Kosovës dhe të BE-së, pas Samitit BE–Ballkani Perëndimor të mbajtur në Bruksel.
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, e cila mori pjesë në samit, njoftoi se gjatë bisedimeve intensive me partnerët evropianë u arrit marrëveshja për heqjen e plotë të masave. Sipas saj, një pjesë e madhe e tyre janë hequr menjëherë, ndërsa pjesa e mbetur do të hiqet deri në fund të janarit. Si pasojë, edhe fondet e bllokuara do të zhbllokohen, një pjesë menjëherë dhe pjesa tjetër në fillim të vitit të ardhshëm.
Vendimi i BE-së lidhet drejtpërdrejt me zhvillimet e fundit në veriun e Kosovës, ku kalimi i pushtetit lokal pas zgjedhjeve të fundit u bë në mënyrë paqësore. Pikërisht tensionet në këtë pjesë të vendit kishin shtyrë Bashkimin Evropian të vendoste masa ndëshkuese ndaj Kosovës në verën e vitit 2023.
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, konfirmoi vendimin përmes një postimi në rrjetin social X, duke theksuar se heqja e masave vjen si rezultat i stabilizimit të situatës dhe transferimit paqësor të pushtetit lokal në veri. Ajo njoftoi se BE-ja ka planifikuar 216 milionë euro ndihmë financiare për Kosovën, nga të cilat 205 milionë euro synohet t’i ndahen qysh në fillim të vitit 2026.
BE-ja kishte nisur gradualisht heqjen e masave në fillim të kësaj jave, duke larguar rreth gjysmën e tyre. Megjithatë, deri pak ditë më parë nuk ishte e qartë nëse sanksionet do të hiqeshin plotësisht, pasi disa shtete anëtare, përfshirë Francën dhe Italinë, të mbështetura nga Spanja, Hungaria dhe Sllovakia, kishin shprehur rezerva për një vendim të tillë.
Zyrtarët kosovarë kanë kërkuar vazhdimisht heqjen e masave, duke argumentuar se situata në veri është shtensionuar ndjeshëm përmes zvogëlimit të pranisë së Policisë në ndërtesat komunale, pjesëmarrjes së serbëve në zgjedhjet lokale dhe kalimit të pushtetit tek përfaqësuesit lokalë serbë në mënyrë paqësore.
Sipas një analize të Institutit për Studime të Avancuara – GAP, masat ndëshkuese të BE-së i kanë kushtuar Kosovës rreth 613.4 milionë euro në projekte të pezulluara ose të shtyra për afat të pacaktuar. Për shkak të skadimit të afateve, rreth 7.1 milionë euro janë humbur përfundimisht.
Sektorët më të prekur nga këto masa kanë qenë mjedisi, me rreth 350 milionë euro, energjia me 114 milionë euro, digjitalizimi me rreth 57 milionë euro dhe kultura me rreth 15 milionë euro. Nga totali i fondeve të bllokuara, rreth 218 milionë euro kanë qenë të planifikuara në kuadër të Instrumentit të Para-Anëtarësimit (IPA II dhe IPA III), ndërsa rreth 395 milionë euro për projekte të Kornizës së Investimeve të Bashkimit Evropian për Ballkanin Perëndimor (WBIF).
Heqja e plotë e masave konsiderohet një hap i rëndësishëm në marrëdhëniet Kosovë–BE dhe një lehtësim i madh për zhvillimin ekonomik dhe institucional të vendit.
