Nga janari i vitit 2026, në shumë shtete federale të Austria do të hyjnë në fuqi rregullore dukshëm më të rrepta për ndihmën sociale, duke prekur dhjetëra mijëra përfitues – përfshirë edhe bashkatdhetarë shqiptarë që jetojnë dhe punojnë në Austri. Ndërkohë që qeveria federale po përgatit një reformë të unifikuar për vitin 2027, shumica e landeve kanë vendosur të veprojnë më herët, duke ashpërsuar kushtet, sanksionet dhe mënyrën e përllogaritjes së përfitimeve.
Vjenë: Shkurtime në ndihmën minimale dhe për strehim
Në Vjena, nga viti 2026, personat me status mbrojtjeje plotësuese do ta humbin të drejtën për mbështetje minimale të të ardhurave dhe do të kalojnë vetëm në sistemin bazë të mirëqenies sociale. Kjo masë do të zbatohet edhe për përfituesit ekzistues.
Familjet, veçanërisht ato me shumë fëmijë, do të përballen me ulje të ndjeshme: ndihma për strehim do të zbritet nga pagesa e qirasë, çka për një familje me pesë fëmijë mund të nënkuptojë rreth 400 euro më pak në muaj. Familjet e përbashkëta do të trajtohen si njësi e vetme përfitimi, duke ulur shumën për frymë.
Austria e Poshtme dhe e Epërme: Sanksione më të ashpra
Në Austria e Poshtme, deklarimi i rremë ose fshehja e të ardhurave do të ndëshkohet me gjoba nga 200 deri në 5,000 euro, ndërsa refuzimi i një pune të arsyeshme do të çojë në përgjysmim të ndihmës për të paktën tre muaj. Shkeljet e përsëritura mund të rezultojnë në ndërprerje të plotë të përfitimeve.
Edhe Austria e Epërme po shtrëngon rregullat: shkeljet e detyrimeve për kërkim pune do të sjellin menjëherë ulje prej 30%, e më pas 50%, pa faza të ndërmjetme.
Steiermark, Salzburg dhe Tirol: Modele të ndryshme, por më restriktive
Në Steiermark, nga marsi 2026 do të kërkohet bashkëpunim i detyrueshëm, kurse gjuhe dhe masa kualifikimi, me gjoba deri në 4,000 euro.
Salzburg ruan sistemin e tij të rreptë, ku ndihma mund të ulet gradualisht deri në heqje të plotë.
Në Tirol, përfituesit me mbrojtje plotësuese do të kalojnë vetëm në kujdesin bazë për jetesë, duke humbur mbështetjen minimale të të ardhurave.
Pa ndryshime në disa lande
Në Carinthia, Vorarlberg dhe Burgenland nuk parashikohen ndryshime të mëdha për vitin 2026, duke krijuar një situatë të pabarabartë mes landeve.
Shuma të reja maksimale
Në nivel kombëtar, normat maksimale do të rriten lehtë:
-
Beqarët dhe prindërit e vetëm: rreth 1,230 € në muaj
-
Çiftet: deri në 1,722 € në muaj
-
Mundësi për ndihmë strehimi deri në 30% të normës maksimale
Megjithatë, për të rriturit në familje zbatohen zbritje, ndërsa për fëmijët rregullat ndryshojnë nga një land në tjetrin, pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese që rrëzoi normat degresive.
Çfarë do të thotë kjo në praktikë?
Trendi për vitin 2026 është i qartë: pak më shumë para në teori, por shumë më pak tolerancë në praktikë. Përfituesit – përfshirë edhe shqiptarët në Austri – do të duhet të jenë më të kujdesshëm me deklarimet, kërkimin aktiv të punës dhe përmbushjen e të gjitha detyrimeve, pasi sanksionet do të jenë më të shpejta dhe më të ashpra.
Reforma e madhe dhe e unifikuar federale pritet vetëm në vitin 2027. Deri atëherë, ndihma sociale në Austri mbetet një mozaik rregullash, ku vendbanimi përcakton në masë të madhe të drejtat dhe kufizimet.
