Nga Groenlanda te Shtëpia e Bardhë, nga Arktiku te ambasadat amerikane në Afrikë e Evropë, Donald Trump po e shtyn axhendën e tij përtej kufijve të zakonshëm të pushtetit. Ajo që dikur quhej “America First”, sot po merr gjithnjë e më shumë ngjyrat e një filozofie personale: “Trump i pari”.
Ambicia për Groenlandën rikthehet
Pas një heshtjeje që u interpretua si tërheqje, Trump i është rikthyer hapur idesë së aneksimit të Groenlanda, territor danez vetëqeverisës dhe aleat i SHBA-së në NATO. Emërimi i guvernatorit të Luizianës, Jeff Landry, si i dërguar special në ishull, ndezi menjëherë alarmet në Danimarka.
Qeveria në Kopenhagen reagoi ashpër, duke thirrur ambasadorin amerikan dhe duke e cilësuar veprimin “plotësisht të papranueshëm”, në shkelje të së drejtës ndërkombëtare. Por për Trumpin, argumenti mbetet i njëjtë dhe i pandryshuar: siguria kombëtare.
“Duhet ta kemi Groenlandën,” ka përsëritur ai. “Na duhet për të mbrojtur kombin tonë.”
“Flota e Artë” dhe egoja presidenciale
Në një fjalim që përmbledh thelbin e vizionit të tij, Trump prezantoi idenë e një “Flote të Artë” përkrah Marinës Amerikane. Sipas tij, SHBA-të do të ndërtojnë anijet luftarake më të fuqishme në histori – madje edhe të armatosura bërthamor – që do të mbajnë emrin “Klasa Trump”.
Problemi?
Anijet nuk ekzistojnë, projektet nuk janë përfunduar dhe nuk ka asnjë kantier detar të aftë t’i ndërtojë brenda afatit prej “dy vjetësh e gjysmë” që premton presidenti. Ekspertët ushtarakë e quajnë idenë jorealiste dhe jashtë doktrinës moderne detare.
Admirali në pension Mark Montgomery shkroi në Wall Street Journal se “Flota e Artë nuk i shërben Amerikës, por vetëm egos estetike të Trump”. Vetë presidenti nuk e fsheh këtë: ai ka deklaruar se do të marrë pjesë personalisht në projektim, sepse ka “ndjenjë të shkëlqyer estetike”.
Spastrimi i heshtur diplomatik
Më pak spektakolar, por potencialisht më i rrezikshëm, është spastrimi i ambasadorëve amerikanë. Pa bujë publike, dhjetëra ambasadorë karriere në vende si Nigeria, Egjipti, Algjeria, Sllovakia, Mali i Zi dhe Senegali janë urdhëruar të largohen nga postet e tyre deri në mesin e janarit.
Në një moment kur Kina dhe Rusia po rrisin ndikimin diplomatik në Jugun Global, SHBA-të po krijojnë boshllëqe të rrezikshme. Këto poste pritet të mbushen me figura besnike ndaj Trumpit, por pa përvojën shumëvjeçare të diplomatëve profesionistë.
Amerika apo Trump?
Nga ambiciet territoriale, te projektet ushtarake madhështore dhe riformatimi i diplomacisë, një gjë është e qartë: Trump nuk po ngadalëson, as në prag festash, as nën presion kritikash.
Pyetja që po shtrohet gjithnjë e më fort në qarqet diplomatike dhe akademike është kjo:
a po udhëhiqet Amerika nga interesat strategjike afatgjata, apo nga vizioni personal dhe egoja e një njeriu të vetëm?
Një gjë është e sigurt: epoka “Trump i pari” sapo ka hyrë në një fazë të re.
