Një marrëveshje e re midis Bashkimit Evropian dhe Shteteve të Bashkuara ka ndezur debat mbi qasjen e përbashkët të dy fuqive perëndimore ndaj Kinës. Edhe pse marrëveshja është cilësuar si një hap i rëndësishëm drejt bashkëpunimit ekonomik dhe sigurisë, shumë analistë dhe zyrtarë europianë shprehen të paqartë për përmbajtjen reale të saj.
Një front i përbashkët ndaj Kinës?
“Mendoj se është vetëm shenja e fundit se BE-ja po i bashkohet SHBA-së për Kinën”, u shpreh analisti Varg Folkman nga Qendra për Politika Evropiane në Bruksel. “Kinezët do ta lexojnë kështu – do të ishin naivë nëse jo.”
Marrëveshja, e cilësuar si “më e madhja tregtare ndonjëherë”, përfshin zotime të ndërsjella për të forcuar sigurinë ekonomike, për të shqyrtuar investimet dhe për të kontrolluar eksportet, me një fokus të qartë në uljen e varësisë nga Kina për mallra strategjike.
Reagimi i Kinës
Reagimi i Pekinit ndaj kësaj marrëveshjeje ka qenë i kujdesshëm. Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme kineze, Guo Jiakun, theksoi:
“Ne kundërshtojmë fuqimisht çdo marrëveshje që realizohet në kurriz të interesave të Kinës.”
Paqartësi në përmbajtje
Edhe pse dokumenti përmend bashkëpunimin në sigurinë ekonomike, mungojnë detajet konkrete, gjë që ka ngritur dyshime mbi seriozitetin dhe efektivitetin e marrëveshjes.
“Na mungon një pjesë e madhe e asaj tabloje”, deklaroi Alicia García Herrero, eksperte në grupin e mendimit Bruegel.
Sipas saj, kjo paqartësi është e qëllimshme, për të shmangur tensione të drejtpërdrejta me Kinën – një nga partnerët më të mëdhenj tregtarë të BE-së.
BE-ja, e përçarë në raport me Kinën
Megjithëse BE dhe SHBA flasin me një zë për sigurinë ekonomike, ndarjet e brendshme brenda BE-së, veçanërisht mes Francës dhe Gjermanisë, po e dobësojnë frontin e përbashkët.
Gjermania ka shprehur shqetësim për tarifat ndaj automjeteve elektrike kineze, të cilat u mbështetën nga Franca por u kundërshtuan nga Berlini për shkak të lidhjeve të forta ekonomike me Kinën.
A është kjo një strategji e qëndrueshme?
Disa analistë pyesin nëse BE-ja ka një strategji afatgjatë për t’u pozicionuar në përballjen ekonomike globale.
“BE-ja ende nuk e ka gjetur bazën e saj strategjike në një peizazh që ndryshon me shpejtësi”, tha Nils Redeker nga Qendra Jacques Delors.
Konteksti gjeopolitik
Marrëveshja vjen në një kohë kur marrëdhëniet BE-Kinë janë tensionuar nga çështje si të drejtat e njeriut, statusi i Tajvanit dhe lidhjet gjithnjë e më të ngushta të Pekinit me Moskën. Vendosja nga Kina e kufizimeve mbi eksportin e mineraleve kritike ka ndikuar ndjeshëm në industrinë evropiane.
Ndërkohë, SHBA ka ashpërsuar tonin edhe ndaj Indisë dhe Kinës për lidhjet e tyre me Rusinë, duke përfshirë kërcënime me “tarifa dytësore”.Marrëveshja BE-SHBA për sigurinë ekonomike sinjalizon një lëvizje strategjike drejt distancimit nga Kina, por mungesa e transparencës dhe përçarjet e brendshme brenda BE-së mund të sfidojnë zbatimin efektiv të saj. A është kjo një fillim i ri në marrëdhëniet transatlantike apo thjesht një deklaratë e vagullt politike? Koha do ta tregojë.
