Dy vjet pas sulmit të përgjakshëm të Hamasit më 7 tetor 2023, Izraeli dhe ekspertët ndërkombëtarë të sigurisë vijojnë të analizojnë se çfarë shkoi keq dhe nëse inkursioni – që mori 1,200 jetë dhe pa 250 pengje – mund të ishte parandaluar.
Sipas një raporti zyrtar të Forcave Mbrojtëse të Izraelit (IDF), ushtria “dështoi në misionin për të mbrojtur civilët izraelitë”. Dokumenti prej 19 faqesh konstaton se Izraeli nënvlerësoi aftësitë e Hamasit dhe gjykoi gabim qëllimet e tij, duke krijuar një ndjenjë vetëkënaqësie në nivelet më të larta të sigurisë.
“Ishte një kohë kur Izraeli po fliste për zgjerimin e Marrëveshjeve të Abrahamit dhe normalizimin me Arabinë Saudite. Kishte një ndjenjë të vërtetë sigurie që e bëri qeverinë izraelite të verbër ndaj rrezikut të Hamasit,” tha për Euronews Will Todman, bashkëpunëtor i lartë në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS).
Dështime të inteligjencës dhe vetëkënaqësi politike
Sipas raportit, Drejtoria e Inteligjencës Ushtarake “Aman” kishte paralajmëruar muaj më parë se plani i Hamasit po kthehej nga një ide në plan operacional konkret, por këto paralajmërime u shpërfillën.
“Ndoshta ishte një ndjenjë arrogance nga elita ushtarake dhe politike izraelite,” thekson Todman, duke shtuar se Izraeli për vite me radhë nuk ishte përballur me një kërcënim të madh nga Gaza apo Bregu Perëndimor.
Në anën tjetër, Hamasi e mbajti sekret planin, duke kufizuar dijeninë vetëm në një rreth shumë të ngushtë. Madje, sipas Todman, edhe delegacioni i Hamasit në Doha nuk kishte dijeni për parapërgatitjet, çka e bëri sulmin pothuajse të pamundur për t’u parashikuar.
“Dështimet e 7 tetorit janë dështime të lidershipit, jo të aftësive,” tha ai. “Izraeli ka dëshmuar se zotëron një kapacitet ushtarak dhe inteligjent të jashtëzakonshëm.”
Lufta dhe pasojat rajonale
Si përgjigje ndaj sulmit, Izraeli nisi ofensivën më të madhe ushtarake në historinë e tij kundër Rripit të Gazës.
Sipas Ministrisë së Shëndetësisë së drejtuar nga Hamasi, më shumë se 67,000 palestinezë janë vrarë, megjithëse këto shifra kontestohen nga Izraeli, i cili nuk i ndan civilët nga militantët në statistika.
Izraeli ka zgjeruar fushatën e tij ushtarake edhe përtej Gazës, duke synuar Hezbollahun në Liban, aleatët iranianë në Siri dhe Jemen, dhe së fundmi duke sulmuar objektiva iraniane në Doha.
“Netanyahu ka marrë rreziqe të mëdha pas 7 tetorit – dhe shumica prej tyre janë shpërblyer,” tha Todman, duke përmendur edhe përfshirjen e Shteteve të Bashkuara në disa operacione.
Por, pavarësisht fitoreve ushtarake, kostoja diplomatike për Izraelin ka qenë e lartë. Vendet aleate si Britania, Franca, Kanadaja dhe Australia kanë njohur shtetësinë palestineze, duke sinjalizuar çarje të qarta në mbështetjen ndërkombëtare për Tel Avivin.
Sfida e paqes dhe e së ardhmes palestineze
Sipas Todman, procesi i çarmatimit dhe pajtimit midis izraelitëve dhe palestinezëve do të jetë jashtëzakonisht i vështirë.
“Pas dy vitesh dhune, urie dhe traumash, tejkalimi i plagëve do të jetë një detyrë herkuliane për udhëheqësit palestinezë të së ardhmes,” thekson ai.
Megjithatë, prioriteti kryesor për shumicën e palestinezëve mbetet ndalimi i luftës dhe i armiqësive.
Ndërkohë, Hamasi ka rënë dakord të lirojë të gjithë pengjet izraelite, por kërkon negociata të reja mbi çarmatimin dhe qeverisjen e ardhshme të Gazës, sipas planit të paqes të Shteteve të Bashkuara.
“Në këtë fazë, Hamasi nuk ka shumë për të humbur. Ata po përpiqen të fitojnë vullnet ndërkombëtar dhe të ushtrojnë presion mbi Izraelin për zbatimin e kushteve të marrëveshjes,” përfundon Todman.
Burimi: Euronews – Analizë nga Will Todman, Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS)
