Bashkimi Evropian ka hedhur një gur të rëndë në tavolinën ndërkombëtare: përballë presionit të Uashingtonit dhe Moskës dhe përjashtimit nga negociatat e drejtpërdrejta për fatin e Ukrainës, Brukseli po kundërpërgjigjet duke aktivizuar asetet e palëvizshme ruse që ndodhen brenda juridiksionit evropian.
Bëhet fjalë për 210 miliardë euro, para të Bankës Qendrore të Rusisë të ngrira që nga shkurti 2022 – një shumë kolosale që BE planifikon ta kthejë në kredi dëmshpërblimi me zero interes, për të financuar nevojat ushtarake e financiare të Ukrainës për vitet 2026 e 2027, dhe potencialisht më gjatë. Kievi do ta kthejë kredinë vetëm pasi Moska të ketë ndalur luftën dhe të ketë rënë dakord të paguajë dëmshpërblime.
Lëvizja është historike, e paprecedent dhe për shumë kryeqytete evropiane – e domosdoshme. Drafti i rrjedhur i planit amerikan me 28 pika i dha nxitjen e fundit. Evropa mbeti e shokuar kur pa propozimet që favorizonin hapur Rusinë dhe, sipas diplomatëve, “ngjasonin më shumë me kapitullim se me paqe”.
Veçanërisht tronditëse ishte Pika 14, e cila – sipas dokumentit të rrjedhur – i ndante asetet ruse në dy fonde investimi, duke i dhënë mundësinë Uashingtonit dhe Moskës të përfitonin komercialisht prej tyre. Në vend të dëmshpërblimeve, Kremlini mund të përfundonte duke bërë fitime.
Për Gjermaninë dhe Francën, ky ishte alarmi i fundit. “Vendimet e marra tani do të formësojnë të ardhmen e Evropës”, paralajmëroi kancelari Merz, duke theksuar se pasuria e ngrirë e një shteti agresor “nuk mund të menaxhohet nga shtete jashtë BE-së”.
Në Bruksel, Ursula von der Leyen shtyu me shpejtësi tekstet ligjore për të materializuar planin.
“Asetet ruse nuk do të kthehen për vite – ndoshta dekada”
Mekanizmi juridik që propozon Komisioni është i sofistikuar dhe i fortifikuar: një ndalim i ri i kthimit të aseteve sovrane ruse, që do të shkojë paralelisht me sanksionet ekzistuese. Ai mbështetet në Nenin 122, i cili i lejon BE-së të veprojë me shumicë të kualifikuar – duke anashkaluar veton e Hungarisë.
Sipas draftit, asetet mund të lirohen vetëm nëse:
-
Rusia nuk përbën më rrezik për ekonominë e BE-së,
-
dhe ka paguar dëmshpërblime Ukrainës, pa pasoja negative për vendet e BE-së.
Një shumicë e re e kualifikuar do të duhej për të zhbllokuar fondet – çka praktikisht e bën pothuajse të pamundur kthimin e parave në Moskë në të ardhmen e afërt.
Von der Leyen është qartësisht politike: “Kjo është një levë. Ajo i dërgon Rusisë mesazhin se vazhdimi i luftës ka kosto të larta. Dhe i siguron Ukrainës një pozicion më të fortë në negociata.”
Por jo të gjithë janë të bindur: Belgjika në rezistencë
Belgjika, si shteti ku mbahen shumica e aseteve ruse, mbetet pengesa më e madhe. Debati kulmon këtë fundjavë, kur kryeministri belg, kancelarja gjermane dhe von der Leyen pritet të takohen për ta shtyrë çështjen drejt vendimit.
Ndërkohë, ekspertët e BE-së paralajmërojnë se Komisioni tashmë ka përdorur çdo hapësirë ligjore të mundshme. Tani çështja është krejtësisht politike – një test i fuqisë së vërtetë evropiane përballë SHBA-së dhe Rusisë.
