Banka Qendrore Evropiane (BQE) po harton një strategji të re të thellë për të rritur përdorimin global të euros dhe për t’i dhënë Evropës një rol më të fortë financiar në botë, në një moment kur besimi global tek lidershipi ekonomik i SHBA-së po lëkundet. Katër zyrtarë të BQE-së konfirmuan për POLITICO se bankës po i shtyhet një mision më politik se kurrë: të shfrytëzojë dobësinë e sistemit aktual global për të rritur ndikimin e monedhës evropiane.
Pika kyçe e planit është zgjerimi dhe transformimi i linjave të likuiditetit—marrëveshje që u japin bankave qendrore të vendeve të tjera mundësinë të marrin hua euro në periudha krize. Këto linja, që zakonisht përdoren për stabilitet financiar, tani po shihen si instrument gjeopolitik për të rritur peshën strategjike të euros dhe për të ulur varësinë e botës nga dollari.
Sipas zyrtarëve, objektivat janë dy:
1. Të mbrojnë tregjet botërore nga tronditjet nëse SHBA vendos të kufizojë përkrahjen financiare.
2. Të rrisin përdorimin ndërkombëtar të euros në tregti, financë dhe rezerva monetare.
Si funksionojnë linjat e likuiditetit
Aktualisht, BQE ka linja të përhershme shkëmbimi me bankat qendrore të SHBA-së, Kanadasë, Zvicrës, Japonisë dhe Britanisë, si dhe struktura të kufizuara me Kinën. Për vendet e tjera ekzistojnë linjat EUREP—marrëveshje repo që lejojnë marrjen e huasë në euro duke ofruar kolateral të sigurt.
Këto linja u aktivizuan shumë pak gjatë pandemisë, por prania e tyre krijon besim të rëndësishëm për vendet jashtë eurozonës. Sot, vetëm disa vende në rajon—përfshirë Shqipërinë, Kosovën, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut—kanë akses në EUREP.
Por BQE po shqyrton mundësinë që:
-
t’i bëjë linjat EUREP të përhershme,
-
t’i hapë për më shumë vende,
-
të ulë koston e tyre
-
dhe të rrisë sasinë e fondeve të ofruara.
Kjo. sipas ekspertëve, do ta bënte euron shumë më tërheqëse në tregtinë globale.
Europa sheh te Kina modelin që i mungon
Kina ka krijuar mbi 40 linja shkëmbimi për renminbin në gjithë botën, duke e bërë monedhën e saj shumë më prezente në tregti. Ndërkohë, Europa, me gjithë peshën e saj ekonomike, ka mbetur shumë pas.
“BQE nuk po e promovon euron siç po e promovon Kina renminbin,” thotë eksperti Francesco Papadia, ish-drejtor i operacioneve të tregut të BQE-së.
Rreziqet dhe kufizimet
Por strategjia nuk është pa rrezik.
-
Rreziku i mospagimit: Nëse një vend merr euro por nuk i kthen dot, BQE mbetet me monedhën e tij të pavlerë.
-
Mungesa e një ‘aseti të përbashkët të sigurt’ në BE: Pa një obligacion të unifikuar evropian (si thesarët amerikanë), Europa ka më pak hapësirë për të ofruar likuiditet të gjerë dhe të sigurt.
-
Pesha gjeopolitike e Evropës është në rënie: Sipas ekonomistit Gianluca Benigno, linjat e likuiditetit nuk krijojnë ndikim ndërkombëtar—ato thjesht e forcojnë atë që tashmë ekziston.
Evropës i duhet një vizion politik, jo vetëm financiar
Ekspertët thonë se, pa një Union të Tregjeve të Kapitalit dhe pa një instrument të unifikuar borxhi (eurobond), vizioni i BQE-së do të mbetet i kufizuar.
Me fjalë të tjera: Europa duhet të vendosë çfarë roli do të luajë në botë.
Aktualisht, BE-ja ka peshën ekonomike për ta sfiduar dollarin, por jo koordinimin politik.
Mes frikës globale nga luhatjet amerikane
Lëvizjet e fundit në politikën amerikane—sidomos nën diskutimet për kufizimin e linjave të likuiditetit të FED-it—po i shtyjnë shumë ekonomi të kërkojnë alternativa ndaj dollarit. Disa banka qendrore po mendojnë bashkimin e rezervave të tyre në dollarë për t’i menaxhuar së bashku si mbrojtje ndaj paqëndrueshmërisë së SHBA-së.
Në këtë kontekst, BQE po sheh momentin si mundësi historike për të shtyrë euron përpara.
