Euro dixhitale – versioni elektronik i monedhës së vetme evropiane – është kthyer në një nga temat më të nxehta në axhendën politike të Brukselit, duke shkaktuar përplasje të forta mes bankave, politikanëve dhe institucioneve evropiane.
Bankat dhe partitë e djathta shohin projektin si një kërcënim të drejtpërdrejtë ndaj sektorit financiar, ndërsa Banka Qendrore Evropiane (BQE) e sheh si një domosdoshmëri strategjike për të ruajtur autoritetin monetar të BE-së në epokën dixhitale.
Pse euro dixhitale?
Sipas BQE-së, pa këtë instrument, Bashkimi Evropian do të mbetej tepër i varur nga gjigantët amerikanë të pagesave si Visa dhe Mastercard, si dhe nga kompanitë teknologjike si Apple, Meta apo X, të cilat po kërkojnë të marrin kontrollin mbi tregun e pagesave.
Euro dixhitale do të funksiononte si një monedhë virtuale, e mbështetur nga BQE, me vlerë të barabartë me paranë fizike. Ajo do të ruhej në aplikacione të posaçme në telefonat inteligjentë dhe do të përdorej si para ligjore, duke thyer monopolin e bankave tregtare mbi pagesat.
Kundërshtitë politike dhe financiare
Megjithatë, rruga drejt implementimit është e mbushur me pengesa. Ligjvënësi spanjoll Fernando Navarrete, i cili udhëheq negociatat në Parlamentin Evropian, është shprehur skeptik, duke e cilësuar projektin si një “kërcënim bërthamor” për industrinë bankare.
Industria financiare ka paralajmëruar se projekti mund të ndalojë inovacionin dhe të imponojë kosto të larta për infrastrukturën.
Qeveritë e BE-së gjithashtu janë të ndara:
-
Gjermania dhe Holanda kërkojnë mbrojtje të forta për privatësinë.
-
Belgjika nuk do ta mbështesë projektin nëse nuk mund të përdoret edhe jashtë linje.
-
Këshilli i BE-së po kërkon të kufizojë shumën e euros dixhitale që qytetarët mund të mbajnë, për të shmangur krizat bankare.
Konteksti ndërkombëtar
Tensionet janë shtuar edhe më shumë pas kthimit të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, i cili ka miratuar ligje për të fuqizuar stablecoin-et amerikane – një rival serioz për euron dixhitale.
Çfarë pritet?
Debatet do të vazhdojnë gjatë gjithë vitit. Parlamenti Evropian nuk pritet të marrë një vendim përfundimtar para majit 2026, ndërsa hyrja në përdorim e euros dixhitale nuk mund të ndodhë para vitit 2028.
Në javët e ardhshme, Brukseli do të jetë arenë e një beteje të ashpër politike dhe ekonomike për të ardhmen e parasë evropiane.
