Inteligjenca artificiale gjeneruese ka kaluar nga një teknologji e re në një mjet të përditshëm për miliona njerëz në Evropë. Nga planifikimi i udhëtimeve e deri te puna dhe arsimi, mjete si ChatGPT, Gemini dhe Grok po përdoren gjithnjë e më shumë, por jo në mënyrë të barabartë në të gjithë kontinentin.
Sipas të dhënave të Eurostat për vitin 2025, rreth një e treta e evropianëve të moshës 16–74 vjeç kanë përdorur të paktën një herë mjete të inteligjencës artificiale gjeneruese. Megjithatë, dallimet mes vendeve janë të theksuara.
Në rang evropian, përdorimi varion nga vetëm 17% në Turqi deri në 56% në Norvegji. Brenda Bashkimit Evropian, shifrat lëvizin nga 18% në Rumani deri në 48% në Danimarkë. Në total, 13 vende evropiane raportojnë se të paktën dy në pesë qytetarë kanë përdorur IA gjeneruese gjatë tre muajve para anketës.
Në krye të listës janë vendet nordike dhe ato me nivel të lartë dixhitalizimi, si Zvicra, Estonia, Finlanda, Irlanda, Holanda dhe Suedia. Në anën tjetër, disa vende të Ballkanit dhe Evropës Jugore e Lindore mbeten dukshëm prapa. Përveç Rumanisë dhe Turqisë, përdorimi bie nën 25% edhe në Serbi, Itali, Bosnje dhe Hercegovinë, Maqedoni të Veriut, Bullgari dhe Poloni.
Ekspertët thonë se kjo ndarje pasqyron drejtpërdrejt nivelin e zhvillimit dixhital të vendeve. Studiuesi i Universitetit KU Leuven, Colin van Noordt, thekson se vendet me përdorim më të lartë të IA-së janë ato ku qytetarët kanë aftësi më të mira dixhitale dhe janë të mësuar me teknologjinë.
“Pa një bazë të fortë dixhitale, njerëzit nuk do të fillojnë papritur të përdorin inteligjencën artificiale gjeneruese. Në vendet me përdorim të ulët, shumë qytetarë ose nuk e dinë që këto mjete ekzistojnë, ose nuk dinë si t’i përdorin,” shpjegon ai.
Një tjetër faktor kyç është mungesa e asaj që ekspertët e quajnë “shkrim-lexim në IA”. Shumë njerëz, edhe kur kanë qasje në këto mjete, nuk e kuptojnë se si mund t’i përdorin në jetën apo punën e përditshme.
Të dhënat tregojnë gjithashtu se përdorimi personal i IA-së është më i përhapur se ai në punë. Mesatarisht në BE, 25% e qytetarëve e përdorin IA-në për arsye personale, ndërsa vetëm 15% për qëllime profesionale. Në disa vende si Holanda, këto shifra janë pothuajse të barabarta, ndërsa në vende si Greqia, dallimi është shumë i madh.
Sipas ekspertëve, politikat qeveritare mund të ndihmojnë, por nuk janë faktori vendimtar. Ajo që bën diferencën reale është kultura dixhitale dhe aftësitë praktike të qytetarëve, të cilat përcaktojnë se sa shpejt dhe sa gjerësisht do të adoptohet inteligjenca artificiale në shoqëri.
Në përfundim, ndërsa inteligjenca artificiale gjeneruese po bëhet pjesë e jetës së përditshme në Evropë, hendeku mes vendeve mbetet i madh – duke reflektuar dallime të thella në arsim, dixhitalizim dhe gatishmëri teknologjike.
