Gjembi, i njohur edhe si trusljika, frangula, lajthia e qenve ose rrushi i qenve, është një bimë medicinale me një histori të gjatë përdorimi në mjekësinë popullore. Nga kapsllëku te hemorroidet dhe problemet me mëlçinë, kjo bimë ofron zgjidhje natyrale për një sërë çrregullimesh shëndetësore. Zbuloni vetitë e saj shëruese dhe si ta përdorni në mënyrë të sigurt.
Çfarë është Gjembi?
Gjembi (Rhamnus frangula) është një kaçubë që rritet deri në gjashtë metra lartësi dhe gjendet në Evropë, Afrikën e Veriut, Azinë Perëndimore, Siberi, Kinë dhe Meksikë. Përdorimi i saj në mjekësi daton që nga shekulli i 16-të. Lëvorja e saj, e cila mblidhet nga pemët e reja ose degët e trasha në fund të dimrit ose fillim të pranverës, është pjesa më e përdorur për qëllime mjekësore. Ajo hiqet në shirita të hollë, thahet në hije në një vend të ajrosur dhe përdoret pas një viti pjekjeje për të shmangur toksicitetin.
Gjethet e gjembit janë eliptike, me shkëlqim dhe jeshile të errët, ndërsa lulet e vogla, të verdha dhe hermafrodite shfaqen në formë zile. Frutat, të cilat janë sferikë dhe vjollcë të errët, kanë një shije ëmbël-të hidhur dhe një erë të pakëndshme. Përbërësi kryesor, glikofrangulina, i jep bimës efektin e saj të fortë laksativ. Gjembi përmban gjithashtu taninë, yndyrna, acid krizofanik, vaj esencial, rrëshirë dhe sasi të mëdha të vitaminës C.
Vetitë Shëruese të Gjembit
Gjembi është një ilaç natyral i fuqishëm për një sërë problemesh shëndetësore, falë vetive të tij laksative, anti-inflamatore dhe detoksifikuese.
-
Për tretjen: Lëvorja e gjembit stimulon lëvizjen e zorrëve, duke lehtësuar kapsllëkun, fryrjen dhe dhimbjet e barkut. Vepron si një laksativ i butë, pa irrituar mukozën e zorrëve dhe pa krijuar varësi, ndryshe nga ilaçet e tjera kundër kapsllëkut.
-
Për hemorroidet: Taninat në gjemb kanë një efekt astringjent, duke ndihmuar në shtrëngimin e lëkurës dhe mukozave, çka e bën atë një trajtim efektiv për hemorroidet.
-
Për mëlçinë dhe fshikëzën e tëmthit: Gjembi mbështet funksionin e mëlçisë, ndihmon në trajtimin e verdhëzës, hepatitit dhe cirrozës, dhe parandalon formimin e gurëve në tëmth.
-
Për detoksifikim: Falë vetive diuretike, gjembi pastron gjakun dhe eliminon toksinat, duke lehtësuar dhimbjet e kokës, marramendjen dhe tinitusin.
-
Për shëndetin muskuloskeletor: Antrakinonët në gjemb ndihmojnë në eliminimin e acidit urik, duke lehtësuar dhimbjet reumatike dhe çrregullimet e sistemit muskuloskeletor.
-
Për përdorim të jashtëm: Terpentina e gjembit lehtëson kruajtjen, ndihmon në heqjen e lythave dhe trajton inflamacionin e mishrave të dhëmbëve.
-
Për parazitët: Në mjekësinë popullore, gjembi është përdorur si anthelmintik për të eliminuar parazitët dhe si trajtim kundër morrave.
Përparësitë e Gjembit
Krahasuar me ilaçet e tjera kundër kapsllëkut, gjembi ka avantazhe të rëndësishme:
-
Nuk krijon varësi: Efekti i tij laksativ mbetet i qëndrueshëm edhe pas përdorimit të zgjatur.
-
I butë për zorrët: Nuk irriton mukozën dhe nuk rrit sekretimin e mukusit.
-
Efektiv për hemorroidet: Nuk shkakton zgjerim të enëve të gjakut të zorrës së trashë, duke e bërë të sigurt për përdorim në këto raste.
Për personat me kapsllëk kronik, gjembi është një zgjidhje natyrale dhe efektive.
Kujdes me Përdorimin dhe Efektet Anësore
Megjithë vetitë e tij shëruese, gjembi duhet përdorur me kujdes:
-
Toksiciteti: Lëvorja e freskët dhe frutat e papjekura janë helmuese dhe mund të shkaktojnë të përziera, të vjella ose helmim të rëndë. Përdorni vetëm lëvoren e pjekur për të paktën një vit ose të tharë në furrë në 100°C.
-
Kohëzgjatja: Përdorimi i zgjatur (mbi tre javë) mund të çojë në humbje të kaliumit, duke shkaktuar probleme me zemrën dhe dobësi muskulore. Mund të dëmtojë gjithashtu refleksin natyror të zorrëve, duke shkaktuar dhimbje barku.
-
Kundërindikimet: Gjembi nuk rekomandohet për personat me ulçerë stomaku, kolit ulceroz, sëmundjen e Crohn, gratë shtatzëna, nënat gjidhënëse ose fëmijët nën 12 vjeç.
-
Ndërveprimet me ilaçet: Përbërësit mund të ndërhyjnë me ilaçet kundër aritmisë ose kortikosteroidet, prandaj konsultohuni me mjekun ose farmacistin para përdorimit.
-
Kohëzgjatja e efektit: Efekti laksativ shfaqet 8-12 orë pas konsumimit, ndaj rekomandohet të pihet pasdite ose në mbrëmje.
Si të Mbillni Gjembin në Kopsht
Gjembi është një bimë rezistente dhe e lehtë për t’u rritur. Mbillni farat në vjeshtë në një vend me diell ose gjysmëhije, në tokë neutrale deri në acide. Bima i reziston temperaturave deri në -35°C dhe rritet mirë në skajet e pyjeve ose kopshteve të hijezuara. Lëvorja mblidhet në pranverë, kur bima fillon të lulëzojë, nga degët e trasha. Pasi pritet në shirita dhe thahet, lëvorja duhet të piqet për të paktën një vit për të arritur efektin maksimal shërues. Pas vitit të tretë, vetitë e saj ulen, ndaj përgatisni furnizime të reja.
Receta me Gjemb për Shëndetin
Çaj për Hemorroidet
Përzieni 35 g lëvore të tharë gjembi, 10 g lëkurë portokalli organike, 10 g qimnon dhe 10 g kamomil. Hidhni 2 lugë gjelle nga përzierja në 500 ml ujë të valë, lëreni të pushojë për 1 orë, kullojeni dhe ëmbëlsojeni me mjaltë sipas dëshirës. Pini 1 filxhan 3 herë në ditë.
Çaj për Kapsllëkun Kronik
Përzieni nga 20 g lëvore gjembi, fruta pasioni, likorice, rizome qelbe dhe fruta sene. Hidhni 2 lugë gjelle në 500 ml ujë të valë, lëreni për 2 orë, kullojeni dhe pini 1 filxhan në mëngjes dhe mbrëmje, 30 minuta para vakteve. Kombinojeni me komposto kumbulle të thata dhe kanellë për efekt më të mirë.
Çaj për Humbje Peshe
Përzieni 100 g lëvore gjembi, 20 g lule dhe gjethe luleradhiqeje, dhe nga 10 g rrënjë seleni, likorice, gjemb lepuri, fruta pasioni, sene dhe hardhi. Hidhni 2 lugë gjelle në 500 ml ujë të valë, lëreni për 1 orë, kullojeni dhe pini 1 filxhan 3 herë në ditë, 30 minuta para vakteve.
Çaj për Forcimin e Mëlçisë
Përzieni 1 lugë gjelle lëvore gjembi dhe 2 lugë gjelle lëvore lisi, hidhni 1 litër ujë të valë dhe ziejeni për 10 minuta. Lëreni të ftohet, kullojeni dhe pini 1 filxhan 3 herë në ditë, 30 minuta para vakteve.
Çaj për Fshikëzën e Tëmthit
Përzieni 15 g lëvore gjembi, bar titsi, hirrë, petuni, melisë, nenexhik dhe 10 g rosopas. Hidhni 2 lugë gjelle në 400 ml ujë të valë, lëreni gjatë natës, kullojeni dhe pini 1 filxhan para mëngjesit dhe darkës.
Çaj për Rregullimin Menstrual
Përzieni 15 g lëvore gjembi, fruta pasioni, russomacha, ruta, hirrë, kamomil dhe 10 g rrënjë komfrei. Hidhni 2 lugë gjelle në 400 ml ujë të valë, lëreni gjatë natës, kullojeni dhe pini 1 filxhan para mëngjesit dhe darkës.
Çaj për Tretje më të Mirë
Përzieni 25 g lëvore gjembi, qimnon dhe kopër. Hidhni 2 lugë gjelle në 500 ml ujë të valë, lëreni për 1 orë, kullojeni dhe pini 1 filxhan pa sheqer 3 herë në ditë.
Këshilla për Përdorim të Sigurt
Para se të përdorni gjembin, konsultohuni me një mjek ose farmacist, veçanërisht nëse merrni ilaçe të tjera ose keni gjendje shëndetësore si ulçera ose probleme me zemrën. Respektoni dozën dhe kohëzgjatjen e rekomanduar për të shmangur efektet anësore. Gjembi është një zgjidhje natyrale e fuqishme, por përdorimi i tij i gabuar mund të jetë i rrezikshëm.
