Pekini pritet të ruajë qasjen e tij ekonomike “gjithçka rreth prodhimit”, ndërsa rivaliteti me Shtetet e Bashkuara intensifikohet. Partia Komuniste e Kinës do të zhvillojë këtë muaj plenumin e saj për të përcaktuar vizionin pesëvjeçar të zhvillimit ekonomik, me theks tek teknologjia e lartë dhe fuqizimi industrial — duke synuar forcimin e pozitës globale të vendit, sipas analistëve.
Plenumi, që do të mbahet më 20–23 tetor, pritet gjithashtu të premtojë masa për të nxitur konsumin familjar dhe për të adresuar çekuilibrat e thellë midis ofertës dhe kërkesës, që rrezikojnë rritjen afatgjatë të ekonomisë së dytë më të madhe në botë. Megjithatë, këto dy objektiva — rritja industriale dhe zgjerimi i konsumit — shpesh tërheqin në drejtime të kundërta, duke e vendosur Pekinin përballë një dileme politike që thellohet nga tensionet SHBA–Kinë.
Prodhimi para konsumit
Gjatë dekadës së fundit, rritja e Kinës është mbështetur kryesisht në sektorin industrial, shpesh në dëm të konsumit të brendshëm. Ky model po nxit sot presione deflacioniste dhe rritje të borxhit.
Rivaliteti ekonomik me Uashingtonin, i përkeqësuar nga kërcënimet e fundit të Donald Trump për tarifa të reja mbi importet kineze, po e shtyn Pekinin të dyfishojë përpjekjet për vetë-mjaftueshmëri industriale.
Sipas ekspertëve, Kina po zgjedh të forcojë konkurrencën me fuqitë e mëdha në vend që të reformojë balancat e brendshme të rritjes. Plani pesëvjeçar 2026–2030 — i 15-ti me radhë që prej viteve 1950 — pritet të vendosë sërish theksin tek kërkimi, inovacioni dhe zhvillimi industrial.
“Prodhimi mbetet përparësi strategjike për një fuqi të madhe,” thekson Chen Bo, studiues në Universitetin Kombëtar të Singaporit. “Në një konflikt global, ajo që vlen më shumë është aftësia për të prodhuar, jo sektori i shërbimeve.”
Teknologjia si armë gjeopolitike
Në një fjalim të publikuar në korrik, presidenti Xi Jinping paralajmëroi se bota po kalon “ndryshime të papara në një shekull”, ku revolucioni teknologjik dhe konkurrenca midis fuqive janë të pandashme. Ai i kërkoi kombit që të sigurojë “pikën strategjike të lartë” në garën globale për teknologji.
Kina tashmë kryeson në sektorë si automjetet elektrike, energjia diellore dhe prodhimi i metaleve të rralla — ndërkohë që përdor kontrollin e eksporteve për të forcuar pozitën në bisedimet tregtare të mundshme me SHBA-në. Por, në fusha si gjysmëpërçuesit e përparuar dhe ndërtimi i avionëve, varësia nga jashtë mbetet e madhe.
Kriza e brendshme: papunësi, borxhe dhe deflacion
Edhe pse Kina mban ritme rritjeje të larta në letër, ekonomia përballet me sfida serioze:
-
deflacion në çmimet e fabrikave,
-
krizë të tregut të pasurive të paluajtshme,
-
borxhe komunale të larta,
-
papunësi rekord të të rinjve.
Një brez i ri, i arsimuar për tregun e shërbimeve, po përballet me mungesë mundësish në një ekonomi që favorizon sektorin industrial. “Nëse mbështetesh vetëm te kërkesa e jashtme, pa forcuar konsumin e brendshëm, do të përballesh me papunësi dhe deflacion,” paralajmëron Larry Hu, kryeekonomist i “Macquarie China”.
Premtime të vakëta për konsumatorin
Ndërsa planet e mëparshme pesëvjeçare kanë premtuar rritjen e rolit të konsumit në zhvillimin ekonomik, rezultatet kanë qenë të kufizuara. Familjet kineze — të goditura nga rënia e çmimeve të pronave dhe pasiguria e pandemisë — vijojnë të preferojnë kursimin mbi shpenzimet.
Analistët e Morgan Stanley presin që plenumi i këtij muaji të ofrojë “një kornizë të orientuar nga teknologjia dhe furnizimi, me fokus gradual në mirëqenien sociale”, por jo ndryshime thelbësore në politikën fiskale.
“Reflacioni vendimtar mbetet i pakapshëm në vitin 2026,” vlerësojnë ata.
