Vëzhguesit perëndimorë po monitorojnë me kujdes stërvitjet ushtarake të Rusisë, Zapad 2025, tre vjet pas fillimit të luftës në Ukrainë. Lojërat, të organizuara nga Rusia së bashku me Bjellorusinë, do të zhvillohen nga 12 deri më 16 shtator dhe pritet të përfshijnë manovra pranë kufijve të Polonisë dhe Lituanisë.
Zëvendësministri i Mbrojtjes i Lituanisë, Tomas Godliauskas, theksoi rëndësinë e vigjilencës:
“Ne duhet t’i marrim seriozisht ushtrimet pranë kufijve të NATO-s dhe BE-së; Lituania dhe aleatët tanë janë të përgatitur dhe të gatshëm të përgjigjen nëse është e nevojshme.”
Për këtë arsye, vendet kufitare të NATO-s po zhvillojnë stërvitjet e tyre. Lituania do të mbajë Thunder Strike, ndërsa Polonia organizon Iron Defender-25 me 30,000 trupa pjesëmarrëse. “Polonia do të përgjigjet ndaj Zapad 2025 në mënyrë të përshtatshme”, tha zëvendësministri Cezary Tomczyk.
Rusia zhvillon stërvitje Zapad çdo katër vjet që nga 1999. Edhe pse zyrtarisht ato janë ushtrime mbrojtëse, edicioni i vitit 2009 simuloi një sulm bërthamor në Varshavë, ndërsa stërvitja e vitit 2021 shërbeu për grumbullim masiv të forcave në Bjellorusi, të cilat më pas u përdorën për të sulmuar Ukrainën.
Profesor Tomas Janeliūnas nga Universiteti i Vilniusit paralajmëron:
“NATO po monitoron me kujdes nëse Zapad 2025 mund të japë tregues për një ofensivë të ardhshme ruse.”
Organizatorët pretendojnë se stërvitjet nuk do të kalojnë 13,000 personel, dhe Bjellorusia ka ftuar vëzhgues nga NATO dhe OSBE. Trupat ruse dhe bjelloruse do të praktikojnë gjithashtu përdorimin e sistemit raketor Oreshnik me kapacitete bërthamore.
Sipas Këshillit Gjerman për Marrëdhëniet me Jashtë, Rusia zhvillon paralelisht edhe tre stërvitje të tjera me vendet e Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive (CSTO), përfshirë Armeninë, Kazakistanin, Kirgistanin dhe Taxhikistanin. “Këto skenarë tregojnë llojin e luftës për të cilën Rusia po përgatitet kundër Perëndimit,” tha raporti.
Zona të ndryshme të stërvitjeve përfshijnë distriktet ushtarake të Moskës dhe Leningradit, enklavën e Kaliningradit, rajonin Arktik, detet Baltik dhe Barents dhe Bjellorusinë. Disa manovra do të jenë vetëm disa dhjetëra kilometra nga Polonia dhe Lituania, duke përfshirë edhe korridorin e Suwałki, një nga zonat më të ndjeshme të mbrojtjes në Evropë.
Inteligjenca lituaneze parashikon pjesëmarrjen e rreth 30,000 ushtarëve, shumë më pak se në vitin 2021 ku morën pjesë 200,000 trupa. Ekspertët vlerësojnë se kjo nuk paraqet një kërcënim të menjëhershëm ndaj anëtarëve të NATO-s, por rrit rrezikun e përshkallëzimit përmes provokimeve të mundshme si shkeljet e hapësirës ajrore, sulmet kibernetike apo sabotimi i infrastrukturës civile.
Godliauskas thekson se Lituania është e aftë të dallojë mes aksidenteve dhe kërcënimeve reale, por paralajmëron se nuk mund të pritet probabilitet zero për inkursione ajrore. Në korrik, dy dronë hynë në hapësirën ajrore lituaneze nga Bjellorusia, duke detyruar vendin të mbyllë hapësirën përgjatë kufirit deri më 1 tetor.
Zapad 2025 pritet të testojë gatishmërinë ushtarake të Rusisë dhe reagimin e NATO-s, në një periudhë të tensionuar tre vjet pas fillimit të konfliktit në Ukrainë.
