Mungesa e udhëheqësit suprem të Iranit, ajatollah Ali Khamenei, nga syri i publikut gjatë konfliktit me Izraelin ka nxitur debat të ashpër mbi legjitimitetin e tij dhe të ardhmen e Republikës Islamike. Ndërkohë që kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu mbajti një prezencë të vazhdueshme publike gjatë përshkallëzimit të konfliktit, Khamenei publikoi vetëm dy video-mesazhe – njëri thuhet se ishte incizuar në një bunker – dhe një tjetër pas armëpushimit.
Në hije për të mbijetuar
Sipas raportimeve, Khamenei ishte në krye të listës së Izraelit për eliminim. Ministri izraelit i Mbrojtjes, Israel Katz, konfirmoi publikisht se udhëheqësi iranian ishte një objektiv prioritar, por Izraeli nuk pati “mundësi operative” për ta goditur për shkak të fshehjes së tij “thellë nën tokë”. Mediat perëndimore raportuan se ajatollahu ndërpreu çdo komunikim elektronik dhe caktoi një pasardhës në rast se do të vritej.
Një krizë e lidershipit në rritje
Ekspertët thonë se sjellja e Khameneit gjatë konfliktit ka pasur pasoja të ndjeshme për perceptimin e autoritetit të tij. Ali Vaez nga Grupi Ndërkombëtar i Krizave, thekson se sulmi izraelit ekspozoi dobësi serioze në aparatin e sigurisë iranian, duke lënë pas vetes një vakum udhëheqës dhe një strategji të çorientuar shtetërore.
“Ndonëse i mbijetoi fizikisht dhe politikisht luftës, trashëgimia e tij politike është në krizë”, tha Vaez.
Kundërpërgjigje e shpejtë organizative
Megjithatë, analisti i Institutit për Studime të Sigurisë Kombëtare (INSS), Raz Zimmt, vë në pah se Khamenei reagoi shpejt duke emëruar zëvendësues për komandantët e vrarë, madje brenda 24 orëve. Sipas tij, kjo dëshmon aftësi të forta organizative dhe e ndihmoi Khamenein të mbrojë autoritetin e tij në periudhën afatshkurtër.
Garda Revolucionare del më e fuqishme
Kriza ka prodhuar një fitues të qartë: Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike. Ekspertët bien dakord se roli i saj është zgjeruar ndjeshëm pas humbjeve në rangjet e larta të komandës.
Vaez thekson se “çdo krizë që ka goditur Iranin nga jashtë ka përforcuar pushtetin e Gardës Revolucionare nga brenda”. Zimmt shton se nuk ekziston ndonjë forcë tjetër që mund të mbushë boshllëkun e krijuar, duke e bërë Gardën aktorin kyç për sigurinë dhe stabilitetin e regjimit.
Përgatitje për pas Khamenein
Me Khamenein në moshë të shtyrë, pyetjet mbi trashëgimtarin dhe të ardhmen strategjike të regjimit janë shtuar. Vaez paralajmëron se brenda elitës politike po rritet perceptimi i lidershipit fetar si barrë. Por deri atëherë, siç nënvizon Zimmt, nuk pritet ndonjë ndryshim i madh strategjik në drejtimin e vendit – përkundrazi, status quo-ja i shkon për shtat Gardës Revolucionare.
E ardhmja në hijen e Gardës
Nëse lufta me Izraelin nuk ka sjellë ndryshim të menjëhershëm politik, ajo ka thelluar realitetin e ri të pushtetit në Iran: një regjim gjithnjë e më i varur nga Garda Revolucionare dhe më pak i ndikuar nga udhëheqësit fetarë. Si pasojë, e ardhmja e Republikës Islamike mund të formësohet jo nga emri i udhëheqësit suprem, por nga fuqia gjithnjë në rritje e strukturave ushtarake dhe të sigurisë që veprojnë në prapaskenë.
