Sudani po fundoset çdo ditë e më thellë në kaos. Konflikti që shpërtheu në prill 2023 mes ushtrisë së gjeneralit Abdel Fattah al-Burhan dhe forcës paraushtarake RSF të Mohamed Hamdan Dagalo (Hemedti) është shndërruar në një luftë shkatërruese që po zhyt vendin në krizë humanitare, urie masive dhe rrezik real të fragmentimit territorial.
Darfur, Kordofan dhe fronti i ri i luftës
Pasi konsolidoi kontrollin në Darfur, RSF ka zhvendosur ofensivën drejt lindjes dhe jugut, duke synuar rajonin strategjik të Kordofanit. Sulmet me dronë, pushtimi i qyteteve kyçe si Bara dhe lëvizjet masive të trupave kanë ndezur shqetësimet se lufta po hyn në një fazë të re, edhe më të egër.
Ushtria dhe RSF po përgatiten për përplasje të mëdha në El Obeid, një nga qytetet më të mëdha të vendit, ndërsa qytete si Babanusa, Kadugli dhe al-Dalanj po përballen me rrethime, uri dhe zhvendosje masive.
Raportime mizorish: ekzekutime, plaçkitje dhe dhunë etnike
Dëshmi të shumta nga civilët flasin për ekzekutime të shpejta, sulme hakmarrëse dhe dhunë masive ndaj popullatës. Në Bara, dëshmitarë treguan se luftëtarët e RSF-së vranë burra të akuzuar për mbështetje ndaj ushtrisë. Në shumë zona, shtëpitë po plaçkiten dhe civilët përdoren si objektiva.
Ushtria, nga ana e saj, akuzohet për bombardime pa dallim dhe sulme ajrore që kanë marrë jetë civilësh. Të dyja palët e mohojnë fajësinë, ndërsa numri i të zhvendosurve po rritet me qindra mijëra.
Humanitarisht, vendi po shkon drejt kolapsit
Sudani po përjeton krizën më të madhe humanitare në botë.
– Pothuaj gjysma e popullsisë përballet me uri.
– 12 milionë njerëz janë larguar nga shtëpitë.
– Rajone të tëra janë zhytur në zi buke, sidomos në Darfur dhe Kordofan.
– Dhjetëra mijëra kanë humbur jetën, edhe pse shifrat reale janë të panjohura.
Ndërsa shpresat për një armëpushim të qëndrueshëm mbeten të pakta, RSF pranoi një propozim amerikan për pushim armësh, por ushtria ende jo — dhe luftimet nuk kanë pushuar.
Një luftë që po tërheq fuqi të mëdha
Sudani është kthyer në fushë-betejë për ndikim ndërkombëtar.
– Emiratet e Bashkuara Arabe dyshohet se furnizojnë RSF-në.
– Irani po mbështet ushtrinë.
– Rusia kërkon një bazë detare në Port Sudan.
– Egjipti mbështet Burhanin.
– Arabia Saudite dhe vendet e Gjirit shohin mundësi ekonomike në portet dhe tokat sudaneze.
Ky përzierje interesash e bën konfliktin edhe më kompleks dhe e vështirëson çdo zgjidhje të afërt.
Po shpërbëhet Sudani?
Ekspertët paralajmërojnë se kombinimi i luftës, ndasive etnike dhe përpjekjeve territoriale mund ta shtyjë vendin drejt copëtimit.
Sudani, një vend me rëndësi të madhe strategjike — kufizohet me Sahelin, Detin e Kuq dhe Bririn e Afrikës — është më i fragmentuar se kurrë.
Darfur, Kordofani dhe zonat jugore po funksionojnë de facto të ndara, ku secila palë kontrollon territore të mëdha.
Nëse lufta vazhdon me këtë ritëm, analistët nuk e përjashtojnë që Sudani të ndahet në rajone të veçanta etnike dhe ushtarake — një skenar që do të destabilizonte jo vetëm vendin, por gjithë rajonin.
Ajo që fshihet pas luftës në Sudan është shumë më tepër se një luftë për pushtet. Është një konflikt me rrënjë etnike, ekonomike, gjeopolitike dhe historike — i ndezur nga ambiciet e komandantëve, i ushqyer nga fuqitë e huaja dhe i paguar me jetën e miliona civilëve.
Nëse situata nuk kontrollohet, Sudani rrezikon të shndërrohet në një nga shembjet shtetërore më dramatike të shekullit XXI.
Nëse do, mund ta shndërroj këtë analizë në format lajmor, editorial, ose një përmbledhje të shkurtër për media.
