Nga Yen-ting Lin
Tensionet në rritje përtej Ngushticës së Tajvanit nuk janë provokime të izoluara – ato përfaqësojnë manovra të llogaritura në planin në zhvillim të Kinës për luftën hibride. Ndryshe nga fushatat tradicionale ushtarake, kjo strategji synon të pushtojë Tajvanin pa shkatërruar infrastrukturën apo ekonominë e tij, duke e detyruar nënshtrimin nën pretekstin e bashkimit “paqësor”.
Qasja e Kinës ndaj kësaj “lufte pa dëm” përfshin një strategji sistematike me pesë faza: sabotimin e infrastrukturës kritike, zhvillimin e luftës njohëse përmes dezinformimit, kryerjen e sulmeve të konvergjencës kibernetike-fizike, përdorimin e rrethimit ushtarak dhe shfrytëzimin e përmbysjes politike. Incidentet e fundit, duke përfshirë sabotimin e kabllove Matsu dhe fushatat e dezinformimit gjatë zgjedhjeve të Tajvanit në vitin 2024, ofrojnë një pasqyrë se si mund të duken përpjekjet e ardhshme për të destabilizuar mbrojtjen tajvaneze dhe për të gërryer besimin publik. Këto sulme nuk janë thjesht provokime sporadike në mes të luhatjeve tipike të marrëdhënieve ndërmjet Ngushticës – ato formojnë një model të ri të luftës hibride, të projektuar për të neutralizuar aftësinë e Tajvanit për rezistencë, duke ruajtur vlerën e tij si aset ekonomik dhe strategjik.
Ja se si mund të zhvillohet një konflikt në Tajvan sipas kësaj paradigme të re të luftës hibride:
Faza e Parë: Shkëputja e Tajvanit nga Bota nëpërmjet Sabotimit të Infrastrukturës
Faza e parë përfshin operacione që shfrytëzojnë aktorë jo-ushtarakë dhe përfaqësues, si anijet civile të lidhura me shtetin, për të synuar infrastrukturën në një mënyrë që krijon një dilemë klasike të “zonës gri” për politikëbërësit tajvanezë. Përgjigjja ndaj tyre rrezikon përshkallëzimin e tensioneve dhe largimin e mbështetjes ndërkombëtare, pasi çdo hakmarrje mund të portretizohet si agresion kundër civilëve. Nga ana tjetër, mosreagimi i lejon Kinës të vazhdojë të prishë sistemet kritike pa pengesa. Kjo paqartësi strategjike është qendrore në strategjinë e luftës hibride të Kinës, duke mundësuar ndërprerje të konsiderueshme ndërsa shmang atribuimin e drejtpërdrejtë.
Incidentet e dokumentuara dëshmojnë se kjo strategji nuk është as e izoluar, as e pa precedent. Në shkurt 2023, anijet kineze prenë kabllot pranë Ishujve Matsu, duke lënë banorët dhe bizneset pa qasje në internet për më shumë se 50 ditë. Një operacion i ngjashëm në janar 2025 shënjestroi Sistemin Kabllor Trans Pacific Express, me subjekte të lidhura me Kinën që fshehin përfshirjen e tyre nëpërmjet errësimit të sofistikuar të gjurmimit të anijeve. Këto operacione përputhen me një model më të gjerë global të sabotimit të infrastrukturës, siç shihet në sulmet e Detit Baltik në vitin 2024, ku anijet e lidhura me Kinën ndërprenë rrjetet nënujore evropiane për të fituar ndikim strategjik pa shkaktuar hakmarrje konvencionale.
Në një skenar hipotetik të kohës së luftës, sabotimi i infrastrukturës do të shërbente si hapja e një fushate më të gjerë, duke dëmtuar komunikimet, sistemet financiare dhe koordinimin operacional para se të fillonin armiqësitë konvencionale. Ekonomia dixhitale prej 10 trilion dollarësh e Tajvanit dhe roli i tij kyç në prodhimin global të gjysmëpërçuesve amplifikojnë pasojat e këtyre sulmeve, duke krijuar efekte kaskaduese në zinxhirët globalë të furnizimit, stabilitetin financiar dhe gatishmërinë ushtarake. Këto ndërprerje do të pengonin reagimin ndërkombëtar ndaj krizave, do të vononin mbështetjen e aleatëve dhe do të thellonin izolimin e Tajvanit në fazat kritike të një konflikti. Duke e zhytur Tajvanin në një gjendje izolimi dhe kaosi, këto veprime hapin rrugën për valën tjetër të luftës hibride: manipulimin kognitiv.
Faza e Dytë: Prodhimi i Kaosit dhe Përçarjes nëpërmjet Luftës Kognitive
Me lidhjet e jashtme të Tajvanit të ndërprera, Partia Komuniste e Kinës (PKK) lëviz për të formësuar perceptimet brenda shoqërisë tajvaneze, duke shfrytëzuar mediat e kontrolluara nga shteti dhe rrjetet e koordinuara të botëve për të përmbytur hapësirën e informacionit me dezinformim, duke mbjellë përçarje dhe konfuzion.
Zgjedhjet presidenciale të Tajvanit në vitin 2024 tashmë treguan aftësitë e përparuara të PKK-së në sferën e informacionit. Fushatat e dezinformimit të gjeneruara nga inteligjenca artificiale, duke përfshirë deepfakes dhe narrativat sintetike, synuan të ndikonin në sjelljen e votuesve dhe të minonin proceset demokratike. Operacionet historike të ndikimit, si shpërndarja e propagandës në letër, tani kanë evoluar në operacione të sofistikuara dixhitale, megjithëse qëllimi mbetet i njëjtë: manipulimi i perceptimeve dhe thyerja e besimit shoqëror.
Ndikimi psikologjik i kësaj faze përkeqëson izolimin e shkaktuar nga sabotimi i infrastrukturës, duke e lënë publikun tajvanez të prekshëm ndaj dominimit strategjik të Pekinit mbi narrativën. Duke përhapur narrativa përçarëse dhe duke shfrytëzuar ngjashmëritë kulturore dhe gjuhësore, Pekini thellon çarjet shoqërore dhe krijon një mjedis pasigurie dhe frike. Këtu shohim strategjinë e luftës psikologjike të gjeneratës së ardhshme të Kinës në veprim, ku destabilizimi i kundërshtarëve ka përparësi ndaj përballjes së drejtpërdrejtë.
Faza e Tretë: Ndërprerja e Komunikimeve nëpërmjet Luftës Elektronike
Kina më pas përshkallëzon strategjinë e saj të luftës hibride në luftën elektronike (EW), një fazë e dallueshme që synon shtyllën kurrizore teknologjike të Tajvanit. Ndërsa faza e parë shkakton izolim fizik duke prerë kabllot nënujore, EW synon të prishë aftësinë operacionale të Tajvanit duke dëmtuar rrjetet GPS dhe të komunikimit në dhe përreth ishujve, duke ndikuar si në funksionalitetin ushtarak, ashtu edhe në atë civil.
Arsenali i EW i Kinës përfshin bllokimin e radarit, armët me pulse elektromagnetike (EMP) dhe ndërhyrjen GPS – mjete të demonstruara gjatë stërvitjeve të Marinës së Ushtrisë Çlirimtare të Popullit (UÇP) në vitin 2024, të cilat penguan rrugët kritike të logjistikës detare pranë Tajvanit. Duke çaktivizuar sistemet GPS, EW e bën joefektive mbështetjen e Tajvanit në teknologjitë e përparuara ushtarake, të tilla si dronët, municionet e drejtuara dhe navigimi preciz. Zinxhirët e furnizimit civilë gjithashtu vuajnë, pasi operacionet logjistike dështojnë për shkak të komunikimeve të ndërprera.
Këto sfida shtohen nga mungesa e një sistemi satelitor të pavarur në Tajvan, duke e lënë atë të varur nga partnerët e huaj për të dhëna kritike. Në të kundërt, dominimi i Kinës në infrastrukturën hapësinore i siguron asaj qasje të pandërprerë në aftësitë satelitore, duke krijuar një avantazh asimetrik që Tajvani nuk mund ta kundërshtojë. Kjo pabarazi në hapësirën ajrore dhe satelitore thellon cenueshmërinë strategjike të Tajvanit, pasi Pekini mund ta izolojë ishullin teknologjikisht, duke siguruar që sistemet e veta të mbeten funksionale.
Kjo fazë ndryshon nga fazat e mëparshme në aftësinë e saj për të çaktivizuar drejtpërdrejt sistemet operative të Tajvanit. Ndërsa sabotimi me kabllo shkakton shkëputje fizike dhe lufta njohëse mbjell kaos informativ, EW çaktivizon mjetet teknologjike të nevojshme për të lundruar dhe për t’u përgjigjur. Rënia e infrastrukturës GPS dhe komunikimit e bllokon Tajvanin në një gjendje paralize sistemike, duke ndikuar si në mbrojtjen strategjike, ashtu edhe në funksionet e përditshme civile.
Duke integruar këto ndërprerje të njëpasnjëshme, Kina në mënyrë efektive përgatit fushën e betejës para se të qëllohet një e shtënë e vetme konvencionale.
Faza e Katërt: Rrethimi Ushtarak
Në fazën tjetër, Ushtria Çlirimtare e Popullit (UÇP) përpiqet të shfrytëzojë avantazhin mes izolimit dhe paaftësisë teknologjike të Tajvanit, duke rrethuar ishullin me fuqi ushtarake dërrmuese, duke shpresuar të amplifikojë frikën dhe të dobësojë rezistencën. Avionët ushtarakë shkelin Zonën e Identifikimit të Mbrojtjes Ajrore (ADIZ) të Tajvanit në numër rekord, ndërsa anijet luftarake pozicionohen përgjatë rrugëve kritike detare, duke simuluar një bllokadë. Këto veprime krijojnë një skenar pa dalje, duke sinjalizuar si për Tajvanin, ashtu edhe për bashkësinë ndërkombëtare se çdo përpjekje për ndërhyrje mund të përshkallëzohet në konflikt të drejtpërdrejtë.
Vendosja e njëkohshme e aseteve detare dhe bombarduesve me rreze të gjatë fshin dallimin midis sinjalizimit ushtarak dhe taktikave aktive të rrethimit. Kur kryhen në kushtet e shkëputjes informative dhe teknologjike, manovra të tilla bëhen shumë më frikësuese.
Stërvitjet “Shpata e Përbashkët” të vitit 2024 dukeshin si një provë për këtë fazë, me fluturime raketash dhe stërvitje rrethimi që demonstronin gatishmërinë e Pekinit për të zbatuar izolimin fizik.
Faza e Pestë: Destabilizimi dhe Përmbysja Politike e Frontit të Bashkuar
Duke shfrytëzuar vite të tëra pune nga Departamenti i Punës së Frontit të Bashkuar, Pekini aktivizon rrjetin e tij të infiltruesve brenda sektorëve ushtarakë, qeverisës dhe mediatikë të Tajvanit për të nxitur dorëzimin. Rastet e spiunazhit, si skandali i vitit 2022 që përfshinte Kolonelin Tajvanez Hsiang Te-en, i cili pranoi ryshfete për nënshkrimin e një letre dorëzimi, tregojnë se si aktorët e brendshëm po përgatiten për t’u përshtatur me objektivat e Pekinit në një moment krize. Incidentet e spiunazhit janë rritur midis viteve 2022-2024, disa prej të cilave përfshijnë personel ushtarak dhe zyrtarë që kompromentojnë sigurinë kombëtare; për shembull, një ish-ndihmës i Zyrës Presidenciale ka rrjedhur dokumente të ndjeshme Kinës në fillim të këtij viti.
Njëkohësisht, institucionet e lidhura me Frontin e Bashkuar, si Universitetet Jinan dhe Huaqiao, kultivojnë simpati pro-Pekinit midis studentëve tajvanezë përmes bursave dhe stimujve të karrierës, duke siguruar një furnizim të qëndrueshëm të aleatëve ideologjikë. Këto përpjekje përforcohen nga propaganda kineze që infiltron mediat tajvaneze dhe fushatat e dezinformimit që përmbytin mediat sociale gjatë momenteve kritike, të tilla si zgjedhjet presidenciale të vitit 2024, për të mbjellë përçarje dhe për të minuar rezistencën.
Në këtë fazë të fundit, infiltruesit dalin publikisht, duke shfrytëzuar kaosin e shkaktuar nga komunikimet e ndërprera dhe logjistika e ndërprerë për të nxitur dorëzimin dhe pranimin e kushteve të Pekinit. Pa qëlluar asnjë të shtënë, strategjia e luftës hibride të Kinës kulmon në kolaps të brendshëm, duke arritur dominim përmes përmbysjes së orkestruar me kujdes.
Implikimet dhe Rekomandimet e Politikave
Çdo fazë paraqet kërcënime të dallueshme që kërkojnë zgjidhje të përshtatura, ndërkohë që kontribuojnë në një strategji gjithëpërfshirëse të rezistencës dhe parandalimit.
Për të rritur rezistencën ndaj sabotimit të infrastrukturës kritike, Tajvani duhet të prioritizojë sigurimin e kabllove të tij të komunikimit nënujor mbi të gjitha. Ndërsa teknologjitë si sistemet e ndjeshmërisë së temperaturës në kohë reale janë zbatuar në kontekste të kufizuara, këto aftësi duhet të zgjerohen për të ofruar monitorim gjithëpërfshirës në të gjithë ishullin. Njësitë e reagimit të shpejtë të pajisura me teknologji të përparuara riparimi janë gjithashtu thelbësore për të minimizuar kohën e ndërprerjes në rast të sabotimit. Tajvani duhet të forcojë më tej bashkëpunimet e tij ndërkombëtare për të fituar inteligjencë të zbatueshme mbi aktivitetet e nëndetëseve dhe të koordinojë patrullat e sigurisë detare me aleatët rajonalë, duke adresuar boshllëqet në mbikëqyrje dhe reagim, të cilat mbeten pika të dobëta kritike.
Për të luftuar luftën njohëse dhe përhapjen e dezinformimit të drejtuar nga inteligjenca artificiale, Tajvani duhet të institucionalizojë programet e shkrim-leximit mediatik dhe arsimit publik në të gjitha nivelet e shoqërisë. Këto përpjekje duhet të mbështeten nga sisteme të përparuara të inteligjencës artificiale të dizajnuara për të zbuluar dhe neutralizuar me shpejtësi narrativat e rreme. Përmirësimi i bashkëpunimit me aleatët demokratikë dhe organizatat ndërkombëtare do të jetë jetik në forcimin e kapacitetit të Tajvanit për të luftuar në mënyrë efektive ndërhyrjen në zgjedhje dhe operacionet e tjera psikologjike. Ndërsa iniciativat ekzistuese tregojnë premtime, veçanërisht përpjekjet e Tajvanit për të rritur rezistencën ndaj dezinformimit rreth zgjedhjeve, shkallëzimi i tyre për t’iu përgjigjur kompleksitetit në rritje të këtyre kërcënimeve është i domosdoshëm.
Mbështetja e sistemeve kritike të komunikimit kërkon investime të reja në mbrojtjet e konvergjencës kibernetike, duke përfshirë ato që tashmë janë ndarë për mbrojtjen e dronëve dhe rrjeteve të komandës, të cilat duhet të integrohen në një arkitekturë mbrojtëse kohezive. Zhvillimi i aftësive satelitore vendase për të siguruar rezistencë ndaj ndërprerjeve të bazuara në hapësirë është një përparësi urgjente, pasi kjo do të zvogëlojë varësinë nga partnerët e huaj. Pjesëmarrja e Tajvanit në programet ndërkombëtare të trajnimit, të tilla si investimi i saj në sistemin e luftës elektronike “Viper Shield” për F-16, nënvizon angazhimin e saj për të avancuar aftësitë e mbrojtjes elektronike, megjithëse sfidat mbeten në arritjen e gatishmërisë së plotë.
Një rrethim i mundshëm ushtarak mund të zbutet përmes përpjekjeve proaktive për të kundërshtuar izolimin dhe për të pohuar sovranitetin. Duke zgjeruar patrullimet detare dhe ajrore, Tajvani mund të përforcojë praninë e tij në ujërat territoriale dhe hapësirën ajrore. Forcimi i aleancave përmes ushtrimeve të përbashkëta rajonale që simulojnë skenarë rrethimi do të rrisë gjithashtu gatishmërinë dhe parandalimin. Programet e përgatitjes publike duhet gjithashtu të forcohen për të ruajtur moralin dhe qëndrueshmërinë e civilëve përballë izolimit të zgjatur. Qeveria e Tajvanit ka ndërmarrë tashmë hapa kyç për të mbrojtur integritetin zgjedhor nga manipulimi i huaj, një themel që duhet të zgjerohet për të përfshirë një përgatitje më të gjerë civile dhe ushtarake.
Në fund të fundit, adresimi i këtyre kërcënimeve të ndërlidhura kërkon një qasje të të gjithë shoqërisë. Kornizat ligjore të Tajvanit duhet të përditësohen për të luftuar përmbysjen politike, duke përfshirë rishikimet e Ligjeve të Regjistrimit të Ndikimit të Huaj të modeluara sipas praktikave më të mira ndërkombëtare, të tilla si ato në Australi. Inovacioni teknologjik, veçanërisht në sistemet autonome të mbrojtjes dhe monitorimin e drejtuar nga inteligjenca artificiale, duhet të merret në konsideratë për të tejkaluar përparimet kundërshtare. Forcimi i lidhjeve diplomatike dhe diversifikimi i partneriteteve ndërkombëtare janë po aq thelbësore për të zbutur izolimin gjeopolitik dhe për të ndërtuar një rrjet të fuqishëm aleatësh. Por mbi të gjitha, nëse qeveria tajvaneze do të përballet me sfidën e kapacitetit në zhvillim e sipër të luftës hibride të Kinës, ajo do të duhet të rrisë nivelin e vet të përgatitjes proaktive në krahasim me atë që po shfaq Pekini.
