Nga Celeste A. Wallander – Foreign Affairs
Samitet midis liderëve globalë janë momente me rrezik të lartë, ku synohet zgjidhja e çështjeve të mëdha ndërkombëtare. Megjithatë, ndikimi i tyre shpesh matet jo vetëm nga rezultatet diplomatike, por edhe nga efektet në politikën e brendshme të pjesëmarrësve. Samiti i fundit mes Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, dhe Presidentit rus, Vladimir Putin, në Anchorage, Alaska, i takon kësaj kategorie. Në vend që të dobësonte Putinin, ky takim e forcoi atë, duke zgjatur luftën në Ukrainë dhe duke konsoliduar pushtetin e tij të brendshëm. Krahasimi me samitin e vitit 1986 mes Ronald Reagan dhe Mikhail Gorbachev në Reykjavik tregon se si diplomacia mund të ketë pasoja të thella – por me rezultate krejt të ndryshme.
Reykjavik dhe Anchorage: Paralele dhe Kontraste
Në vitin 1986, Reagan dhe Gorbachev u takuan në Islandë për të diskutuar kufizimin e garës së armatimeve bërthamore. Në korrik 2025, Trump dhe Putin u përpoqën të adresonin luftën në Ukrainë. Të dy samitet dështuan në arritjen e qëllimeve të tyre kryesore: Reykjavik u prish për shkak të refuzimit të Reagan për të hequr dorë nga Iniciativa Strategjike e Mbrojtjes (SDI), ndërsa Anchorage nuk prodhoi asnjë marrëveshje për t’i dhënë fund pushtimit rus të Ukrainës.
Megjithatë, pasojat për liderët rusë ishin të kundërta. Gorbachev u kthye në Moskë i dobësuar, duke u përballur me një Byro Politike të ndarë dhe me presion për të shpëtuar pushtetin e tij. Dështimi i tij për të ndalur SDI-në përshpejtoi rënien e Bashkimit Sovjetik, duke hapur rrugën për reforma që çuan në shpërbërjen e tij në 1991. Në kontrast, Putin doli nga Anchorage më i fortë se kurrë. Trump e mirëpriti atë me entuziazëm, duke folur për “marrëdhënien e tyre fantastike” dhe duke ia lënë përgjegjësinë për përfundimin e luftës Ukrainës, me deklaratën: “Tani i takon Presidentit Zelensky ta përfundojë këtë.”
Sipas një sondazhi të gushtit 2025 nga Qendra Levada, 79% e rusëve e konsideruan samitin një sukses për Putinin, dhe 51% u shprehën optimistë për përmirësimin e marrëdhënieve me SHBA-në. Media ruse amplifikoi triumfin diplomatik të Putinit, duke transmetuar ngjarjen dhe komentet perëndimore që vlerësonin fitoren e tij. I fuqizuar nga ky sukses, Putin mund të vazhdojë luftën në Ukrainë sipas kushteve të tij, pa bërë lëshime.
Reykjavik: Kambanë Vdekjeje për Bashkimin Sovjetik
Kur Gorbachev u zgjodh sekretar i përgjithshëm në 1985, Bashkimi Sovjetik po përbaljej me stagnim ekonomik, korrupsion dhe një luftë të kushtueshme në Afganistan. Ai premtoi reforma për të rritur produktivitetin dhe për të përmirësuar marrëdhëniet me Perëndimin, duke shpresuar të ulte shpenzimet ushtarake dhe të modernizonte ekonominë. Samiti i Reykjavik-ut synonte të tregonte se Gorbachev mund të negocionte një marrëveshje për kufizimin e armëve bërthamore, duke bindur elitat sovjetike për aftësitë e tij.
Por dështimi i tij për të ndalur SDI-në e Reagan e la të dobësuar. Përballë një Byroje Politike të ndarë, ai u mbështet te reformistët si Eduard Shevardnadze dhe ndoqi politika si Traktati për Forcat Bërthamore me Rreze të Mesme (INF) në 1987, pavarësisht kundërshtimeve të konservatorëve. Këto reforma, të kombinuara me liberalizimin ekonomik dhe autonominë e republikave sovjetike, destabilizuan sistemin. Radhët e gjata për ushqim, trazirat dhe vonesat e pagave dobësuan kontrollin e Partisë Komuniste, duke i hapur rrugë lëvizjeve nacionaliste dhe figurave si Boris Jelcin. Në 1991, Bashkimi Sovjetik u shpërbë.
Anchorage: Triumfi i Putinit
Rusia e sotme nuk i ngjan Bashkimit Sovjetik të Gorbaçovit. Putini drejton një sistem autoritar personalist, ku pushteti buron vetëm nga ai. Zyrtarët dhe elitat e biznesit varen nga besnikëria ndaj tij për pasurinë dhe ndikimin e tyre. Megjithatë, lufta në Ukrainë dhe sanksionet perëndimore kanë sjellë sfida ekonomike, me inflacion gati 10% në 2024 dhe mbi 8% në 2025.
Pavarësisht këtyre presioneve, Putini ka menaxhuar të mbajë stabilitetin ekonomik. Rritja e PBB-së arriti mbi 4% në 2024, e mbështetur nga shpenzimet e larta ushtarake. Punësimi dhe konsumi mbeten të forta, dhe nuk ka shenja të pakënaqësisë masive që kërcënon sundimin e tij. Megjithatë, sanksionet kufizojnë aksesin në tregjet globale, duke e detyruar Rusinë të shesë naftë me zbritje në Kinë dhe Indi, ndërsa kostot e rekrutimit ushtarak nxisin mungesën e fuqisë punëtore dhe inflacionin.
Samiti i Anchorage-it forcoi pozicionin e Putinit. Ai nuk siguroi marrëveshje konkrete, por doli nga izolimi ndërkombëtar, duke sfiduar sanksionet dhe urdhër-arrestet për krime lufte. Duke mos bërë lëshime dhe duke fituar mbështetjen e Trump, Putini legjitimoi narrativën e tij se Rusia ka të drejtë të ndikojë mbi sovranitetin e Ukrainës. Deklaratat e tij për “shqetësimet legjitime të Rusisë” dhe “ekuilibrin e sigurisë” u amplifikuan nga media ruse, duke forcuar mbështetjen e brendshme dhe duke i dhënë atij kohë për të ndjekur fitoren ushtarake.
Çfarë Mund të Mësojë Trump nga Reagan
Dështimi i Reykjavik-ut dobësoi Gorbachev-in, sepse Reagan qëndroi i palëkundur në mbrojtjen e interesave amerikane, duke refuzuar të bënte lëshime për SDI-në. Kjo qëndresë detyroi Gorbachev-in të ndërmerrte reforma që çuan në rënien e Bashkimit Sovjetik. Në të kundërt, qasja e Trump në Anchorage i dha Putinit një platformë për të projektuar forcë, pa e sfiduar narrativën e tij. Duke mos kundërshtuar pretendimet e Putinit dhe duke ia kaluar përgjegjësinë Ukrainës, Trump i dha Kremlinit një fitore propagandistike dhe i mundësoi Putinit të zgjasë luftën.
Për Trump, mësimi nga Reagan është i qartë: diplomacia efektive kërkon qëndrueshmëri dhe mbrojtje të palëkundur të interesave kombëtare. Reagan e kuptoi se dobësimi i një kundërshtari autoritar kërkon presion të vazhdueshëm, jo lëshime që forcojnë pozicionin e tij. Duke u treguar miqësor dhe duke mos sfiduar Putinin, Trump jo vetëm që dështoi të avancojë paqen në Ukrainë, por edhe forcoi një regjim që lulëzon nga konfrontimi dhe izolimi.
Përfundim
Samitet mund të riformësojnë dinamikat globale, por efektet e tyre varen nga mënyra se si liderët i përdorin. Reykjavik dobësoi Gorbachev-in dhe hapi rrugën për rënien e Bashkimit Sovjetik, ndërsa Anchorage i dha Putinit një platformë për të forcuar pushtetin e tij dhe për të zgjatur luftën në Ukrainë. Për Putinin, koha mbetet aleati i tij, dhe samiti i dha atij hapësirë për të ndjekur fitoren sipas kushteve të veta. Për SHBA-në, kjo tregon rreziqet e një diplomacie që i jep përparësi imazhit mbi substancën. Nëse Trump dëshiron të ndryshojë kursin e konfliktit dhe të dobësojë Putinin, ai duhet të marrë shembull nga Reagan – të qëndrojë i vendosur dhe të mos lejojë që narrativat autoritare të triumfojnë.
