Nga Gary Roughead, Marise Payne, Nicholas Carter dhe James Mattis
Në qershor 2025, Departamenti i Mbrojtjes i SHBA-së njoftoi një rishikim të AUKUS-it, partneritetit të sigurisë të formuar në 2021 mes Australisë, Mbretërisë së Bashkuar dhe Shteteve të Bashkuara, për të vlerësuar përputhshmërinë me prioritetet e Presidentit Donald Trump. Ky rishikim ka shkaktuar shqetësime mes palëve të interesuara në të tre vendet, duke pasur parasysh prirjen e administratës Trump për të rinegociuar marrëveshjet ndërkombëtare. Megjithatë, AUKUS mbetet një aleancë jetike që jo vetëm përputhet me axhendën “Amerika e Para”, por edhe forcon sigurinë kombëtare të anëtarëve dhe promovon interesat e përbashkëta në një botë të paqëndrueshme.
Pse AUKUS Është i Pazëvendësueshëm
AUKUS shkon përtej programeve të tij specifike, duke mishëruar dekada bashkëpunimi dhe interesa të qëndrueshme mes tre demokracive. Në një kohë kur besueshmëria e SHBA-së vihet në dyshim dhe vlera e aleancave demokratike sfidohet, AUKUS demonstron forcën e bashkëpunimit mes vendeve me ekonomi dhe aftësi ushtarake të fuqishme. Ai shërben si një pengesë strategjike në Indo-Paqësor, Arktik dhe Atlantikun e Veriut, duke forcuar ndërveprimin dhe adoptimin e teknologjive të avancuara për luftën moderne.
Forcimi i Inovacionit dhe Bashkëpunimit
AUKUS mundëson zhvillimin e përbashkët të teknologjive si armët hipersonike, aftësitë kibernetike, dronët dhe lufta nënujore, duke shfrytëzuar avantazhet krahasuese të secilit vend. Kjo qasje kolektive shmang dyfishimin e investimeve dhe përshpejton aplikimin e inovacioneve që transformojnë fushën e betejës. Për shembull, AUKUS mund të rigjallërojë bazat industriale të mbrojtjes të atrofizuara të Australisë, Mbretërisë së Bashkuar dhe SHBA-së. Një qasje e përbashkët ndërton zinxhirë furnizimi të integruar, krijon vende pune dhe rrit ndërveprimin ushtarak, duke reduktuar varësinë nga linjat e gjata të furnizimit që favorizojnë kundërshtarë si Kina dhe Rusia.
Një shembull konkret është baza detare HMAS Stirling në Australi, e cila do të shërbejë si një qendër moderne për mirëmbajtjen dhe riparimin e nëndetëseve bërthamore në Oqeanin Indian. E vendosur vetëm 2,750 milje nga Ngushtica e Malakës – një arterie kyçe për tregtinë globale – kjo bazë është shumë më afër pikave strategjike sesa objektet në Hawaii, 7,800 milje larg. HMAS Stirling do të mundësojë më shumë kohë në mision për nëndetëset e AUKUS-it dhe do të forcojë aftësitë operacionale në rast krize në Detin e Kinës Lindore ose Jugore.
Shtyllat e AUKUS-it: Nëndetëset dhe Teknologjitë e Ardhshme
AUKUS ndahet në dy shtylla kryesore:
-
Shtylla 1 fokusohet në zhvillimin e aftësive të nëndetëseve bërthamore për Australinë dhe përmirësimin e atyre të Mbretërisë së Bashkuar dhe SHBA-së. Nëndetëset bërthamore, me aftësinë për të qëndruar të fshehta dhe të operojnë për periudha të gjata, janë thelbësore për parandalimin strategjik.
-
Shtylla 2 synon zhvillimin e teknologjive të avancuara, si armët hipersonike dhe sistemet autonome, që do të rrisin efektivitetin e nëndetëseve dhe platformave të tjera.
Megjithatë, Shtylla 2 mbetet më pak koherente dhe ka nevojë për përmirësime. AUKUS ka lehtësuar disa reforma në rregulloret e eksportit të teknologjive ushtarake, por pengesat burokratike vazhdojnë të pengojnë firmat e vogla dhe të mesme të mbrojtjes. Një AUKUS i rigjallëruar duhet të përcaktojë qartë prioritetet teknologjike, të heqë kufizimet e vjetruara si ato të Regjimit të Kontrollit të Teknologjisë së Raketave dhe të sinkronizojë përpjekjet mes qeverive dhe industrisë për të thyer inercinë burokratike.
Kundërshtimi i Kinës dhe Rusisë
Kina dhe Rusia e shohin AUKUS-in si kërcënim për planet e tyre strategjike, dhe kjo është arsyeja kryesore për ta forcuar. Rritja e numrit të nëndetëseve bërthamore dhe aftësive të tyre në Indo-Paqësor do të ndërlikojë strategjitë bërthamore të Kinës dhe do të kërcënojë instalimet e saj ushtarake, veçanërisht në Detin e Kinës Jugore. Për Rusinë, shtimi i nëndetëseve australiane do të ndryshojë llogaritjet në Atlantik, Arktik dhe Lindjen e Largët, duke rritur fleksibilitetin e forcave të AUKUS-it. Teknologjitë e Shtyllës 2 do të forcojnë avantazhin e aleancës kundër përparimeve të Moskës dhe Pekinit në fusha të ngjashme.
Rivitalizimi i AUKUS-it për të Ardhmen
Për të maksimizuar potencialin e AUKUS-it, administrata Trump, në bashkëpunim me Australinë dhe Mbretërinë e Bashkuar, duhet të ndërmarrë hapa konkretë:
-
Përmirësimi i Processeve: Hiqni pengesat burokratike dhe modernizoni rregulloret për teknologjitë dhe prodhimin e mbrojtjes. Kontratat shumëvjeçare dhe fondet e dedikuara për teknologjitë e avancuara do të nxisin inovacionin dhe do të mbështesin firmat e vogla.
-
Udhëheqje e Fortë: Krijoni një strukturë udhëheqëse trepalëshe me ambasadorë ose zyrtarë të lartë që koordinojnë veprimet dhe detyrojnë progresin. Një sekretariat i përbashkët me ekspertizë nga mbrojtja, diplomacia dhe tregtia do të kundërshtojë provincializmin burokratik.
-
Investime Strategjike: Përshpejtoni zhvillimin e HMAS Stirling dhe teknologjive të Shtyllës 2 për të forcuar parandalimin dhe ndërveprimin mes forcave të AUKUS-it.
Kundër Argumenteve për Kosto
Disa kritikë argumentojnë se nëndetëset bërthamore janë të kushtueshme dhe mund të kufizojnë kapacitetet e SHBA-së. Megjithatë, përfitimet afatgjata – një forcë e përbashkët nëndetësesh më e madhe dhe më e zëvendësueshme, stabilitet industrial dhe parandalim i fuqishëm – tejkalojnë kostot. Bashkëpunimi do të rrisë efikasitetin dhe do të sigurojë një bazë më të fortë për prodhimin e nëndetëseve.
Përfundim: AUKUS si Model për të Ardhmen
Braktisja e AUKUS-it do t’u shërbente interesave të Kinës dhe Rusisë, duke dobësuar aleancat demokratike dhe supremacinë teknologjike të Perëndimit. Në vend të kësaj, administrata Trump duhet ta shfrytëzojë rishikimin për të rigjallëruar aleancën, duke e bërë atë një model për bashkëpunimin mes demokracive. AUKUS jo vetëm që përforcon sigurinë në Indo-Paqësor dhe më gjerë, por edhe dëshmon se aleancat e forta mund të lulëzojnë përmes inovacionit dhe vendosmërisë. Siç tha Winston Churchill, është koha për të ecur përpara së bashku.
