Trajnimet dhe operacionet mbrojtëse të NATO-s po marrin një dimension urgjent për shkak të rritjes së shkeljeve të hapësirës ajrore në Evropë. Në një stërvitje të përmasave të mëdha në Portugali, aleanca po teston teknologjitë më të fundit të luftës, duke përfshirë dronë ajrorë, detarë e tokësorë, si dhe pajisje të inteligjencës artificiale.
Stërvitja e quajtur REPMUS 2025 (Eksperimentimi Robotik dhe Prototipimi me Sisteme Detare pa Pilot) mblodhi për tre javë marina nga 24 shtete, përfshirë edhe Ukrainën për herë të parë. Aleatët u ndanë në ekipe të kuqe dhe blu për të simuluar misione luftarake, ku dronët kishin rol qendror.
Kapiteni Valter de Bulha Almeida nga Marina Portugeze tha se vetëm ekipi i kuq kishte në dispozicion 61 dronë dhe 57 mjete pa pilot në sipërfaqe. Një nga risitë kryesore ishte testimi i përditshëm i bllokimit të sinjaleve GPS, duke simuluar kushtet e luftës aktuale mes Ukrainës dhe Rusisë.
“Pjesëmarrja e Ukrainës është shumë e rëndësishme, sepse ata na sjellin procedurat dhe taktikat që përdorin realisht në vijën e frontit,” theksoi Almeida, duke shtuar se stërvitja ndihmon aleatët të zhvillojnë strategji të reja.
Kapiteni Nuno Palmeiro Ribeiro shtoi se një nga mësimet kryesore të sjella nga Ukraina është efikasiteti: “Ata arrijnë të bëjnë më shumë me më pak, ndërsa ne përdorim sisteme shumë më komplekse e të shtrenjta.”
Teknologjitë e reja në fushë
Në ushtrime morën pjesë edhe kompani të shumta teknologjike, të cilat testuan risitë e tyre në kushte reale.
-
Akheros (Francë) prezantoi dronë të pajisur me inteligjencë artificiale, të aftë për të analizuar situata në tokë dhe det, të vështirë për t’u bllokuar.
-
Rheinmetall (Gjermani) shfaqi dronin kamikaz HERO, i aftë të godasë objektiva nga 60 km larg.
-
Kelluu (Finlandë) prezantoi një anije ajrore me energji hidrogjeni, të ngjashme me një satelit fluturues, të dizajnuar për mbrojtjen e infrastrukturës kritike dhe që funksionon edhe në kushte të bllokimit të GPS-it.
James Appathurai, zyrtar i NATO-s, tha se testimet si REPMUS janë thelbësore:
“Duhet të pranojmë rrezikun dhe të planifikojmë për 20 vitet e ardhshme. Pa eksperimentime, nuk ka inovacion në mbrojtje.”
Mësimet nga Ukraina dhe sfidat e ardhshme
Ekspertët e NATO-s e konsiderojnë stërvitjen si një mundësi unike për të kuptuar sfidat e luftës moderne, ku dronët, inteligjenca artificiale dhe teknologjitë e bllokimit janë bërë pjesë kyçe e betejave.
“Bota është në një situatë me shumë kërcënime që sfidojnë shoqëritë tona të lira. Testime si këto janë jetike për sigurinë tonë të përbashkët,” tha Luis Brito nga Komanda Detare Aleate e NATO-s.
