Kriza mes Iranit dhe Izraelit rrezikon të përfshijë një nga korridoret më të rëndësishme të tregtisë globale të energjisë – Ngushticën e Hormuzit. Sipas agjencisë shtetërore iraniane IRINN, Teherani po shqyrton mundësinë e mbylljes së kësaj rruge ujore strategjike, mes intensifikimit të përplasjes me Izraelin.
Lajmi u konfirmua nga ligjvënësi konservator iranian Esmail Kosari, i cili paralajmëroi se mbyllja e Hormuzit është një opsion në tavolinë. Ky zhvillim vjen në një moment kur tensionet mes dy shteteve janë përshkallëzuar ndjeshëm, pas sulmeve ajrore izraelite në territorin iranian dhe kundërpërgjigjes së Teheranit me qindra raketa balistike.
Një pikë kyçe për tregtinë globale të naftës
Ngushtica e Hormuzit konsiderohet si “pika më e rëndësishme e tranzitit të naftës në botë”, përmes së cilës kalon një pjesë e madhe e furnizimit global me naftë dhe gaz. Çdo ndërprerje e qarkullimit në këtë ngushticë do të kishte pasoja të menjëhershme për tregjet ndërkombëtare të energjisë, duke rritur ndjeshëm çmimet për fuçi dhe duke ndikuar edhe ato shtete që nuk importojnë drejtpërdrejt nga rajoni.
Në të kaluarën, ngushtica ka qenë skenë tensionesh të ngjashme. Në vitin 2019, katër anije u sulmuan pranë brigjeve të Emirateve të Bashkuara Arabe, në afërsi të Hormuzit. SHBA fajësoi Iranin për incidentin, por Teherani i mohoi akuzat.
Kërcënimi i ri dhe pasojat e mundshme
Analistët paralajmërojnë se çdo tentativë për të mbyllur Hormuzin do të provokonte një reagim të ashpër nga SHBA-të, të cilat kanë prezencë të konsiderueshme ushtarake në Gjirin Persik. Deri më tani, SHBA nuk ka ndërmarrë veprime ushtarake direkte kundër Iranit, edhe pse ka ndihmuar Izraelin në neutralizimin e sulmeve raketore iraniane. Zyrtarë amerikanë kanë sqaruar se Uashingtoni nuk ishte i përfshirë në sulmet izraelite, ndërsa Teherani ka shmangur goditjen e objektivave amerikane.
Megjithatë, një mbyllje e Hormuzit do të kishte pasoja të rënda ekonomike për SHBA-në dhe mund të shtyjë administratën Trump drejt një përgjigjeje të ashpër ushtarake.
Hormuzi si “kartë” strategjike në duart e Teheranit
Ekspertët vërejnë se, edhe pse mbyllja e ngushticës nuk është e pashmangshme, komentet e Esmail Kosarit tregojnë se Irani e sheh këtë opsion si një mjet presioni strategjik në përballjen me Izraelin dhe aleatët perëndimorë.
Në prill 2024, forcat iraniane sekuestruan një anije kontejnerësh pranë Ngushticës së Hormuzit, pas një sulmi vdekjeprurës izraelit ndaj konsullatës iraniane në Damask. Ajo ngjarje shkaktoi shkëmbimin më serioz të drejtpërdrejtë ushtarak mes dy vendeve deri atëherë.
Ngushtica e Hormuzit mbetet një pikë nevralgjike e sigurisë dhe ekonomisë globale, dhe çdo lëvizje e Teheranit në këtë drejtim mund ta kthejë një përplasje rajonale në një krizë me përmasa botërore.
