Autorë: Andrei Soldatov dhe Irina Borogan
Në një botë gjithnjë e më të ndarë, Kremlini po shfrytëzon teknologjitë kibernetike për të zgjeruar ndikimin e tij global, duke sfiduar dominimin perëndimor në hapësirën dixhitale. Nga Afrika në Amerikën Latine, Rusia po promovon zgjidhje kibernetike që premtojnë “sovranitet dixhital”, duke krijuar një rrjet aleancash teknologjike që mund të riformësojnë dinamikat gjeopolitike. Në qendër të kësaj strategjie qëndron një fushatë e koordinuar për të pozicionuar firmat ruse të sigurisë kibernetike si mbrojtëse kundër ndikimit perëndimor, duke ngritur pyetje të mëdha për sigurinë globale dhe privatësinë.
Takimi në Shën Petersburg: Fillimi i një Fushate Globale
Në prill 2024, Nikolai Patrushev, kreu i Këshillit të Sigurisë së Rusisë, mblodhi në Shën Petersburg zyrtarë të lartë të sigurisë nga Afrika, Azia, Amerika Latine dhe Lindja e Mesme. I shoqëruar nga Sergei Naryshkin, kreu i Shërbimit të Inteligjencës së Jashtme (SVR), Patrushev promovoi teknologjitë kibernetike ruse si një mjet për të siguruar “sovranitetin dhe sigurinë e informacionit”. Mesazhi i tij ishte i qartë: firmat ruse mund të ndihmojnë qeveritë të kontrollojnë hapësirën e tyre dixhitale, duke u mbrojtur nga ndërhyrjet dhe mbikëqyrja perëndimore.
Takimi kaloi pa u vënë re në SHBA dhe Evropë, ku vëmendja ishte përqendruar te paketa e ndihmës prej 60 miliardë dollarësh për Ukrainën dhe sanksionet e reja kundër Rusisë. Por për vendet si Brazili, Sudani, Tajlanda, Ugandaja, Kina, Irani dhe përfaqësuesit e Ligës Arabe, propozimi i Rusisë ishte tërheqës. Shumë prej tyre ndajnë shqetësimin e Presidentit Vladimir Putin se platformat e mediave sociale perëndimore, si Twitter, mund të nxisin protesta destabilizuese, një pikëpamje e përforcuar nga “revolucionet e Twitter-it” të dekadave të fundit.
Kremlini dhe Ambiciet Kibernetike
Ashtu si gjatë Luftës së Ftohtë, Kremlini e sheh Afrikën, Lindjen e Mesme, Azinë dhe Amerikën Latine si territore kyçe në garën me Perëndimin. Kjo fushatë përfshin zgjerimin e grupeve ushtarake si Wagner në Afrikë, hapjen e “Shtëpive të Rusisë” për të promovuar narrativat e Kremlinit dhe forcimin e aftësive të inteligjencës ruse. Teknologjitë kibernetike janë një shtyllë qendrore e kësaj strategjie, duke i mundësuar Rusisë të ndërtojë varësi teknologjike dhe të zgjerojë ndikimin e saj.
Firmat ruse si Kaspersky Lab, Positive Technologies, Angara Security, Kod Bezopasnosti, Security Vision dhe Solar po promovohen si liderë në mbrojtjen e infrastrukturës dixhitale. Por lidhjet e këtyre kompanive me shërbimet e sigurisë ruse kanë ngritur shqetësime. Në 2021, Thesari i SHBA-së sanksionoi Positive Technologies për lidhje me FSB-në dhe GRU-në, duke pretenduar se kompania organizonte ngjarje rekrutimi për këto agjenci. Në qershor 2024, SHBA-ja sanksionoi Kaspersky Lab për bashkëpunim me inteligjencën ruse, një akuzë që u pasua nga kufizime të ngjashme në Evropë, përfshirë Gjermaninë, Italinë dhe Poloninë. Të dyja kompanitë i mohuan akuzat, duke i quajtur të pabazuara.
Një Perandori Kibernetike në Rritje
Pavarësisht sanksioneve perëndimore, Rusia po zgjeron ndikimin e saj kibernetik me shpejtësi. Takimi i Shën Petersburgut shënoi një pikë kthese, me Kremlin-in që ofroi shërbimet e shtatë firmave kryesore kibernetike ruse për dhjetëra vende. Këto kompani ofrojnë zgjidhje që kërkojnë akses të thellë në sistemet dixhitale, duke krijuar mundësi për ndikim strategjik.
Në Afrikë, Kaspersky Lab ka nënshkruar marrëveshje me Smart Africa dhe Rrjetin Afrikan të Autoriteteve të Sigurisë Kibernetike, duke u pozicionuar si një aktor kyç në zhvillimin e infrastrukturës dixhitale të kontinentit. Në Lindjen e Mesme, Positive Technologies ka lidhur një marrëveshje me Mideast Communication Systems në Egjipt për të shpërndarë zgjidhje kundër sulmeve të avancuara kibernetike, veçanërisht në Arabinë Saudite. Në Katar, Fondacioni Cyberus, dega e Positive Technologies, ka nënshkruar një marrëveshje me Al-Adid Business, në pronësi të një anëtari të familjes sunduese të Katarit, për të krijuar institucione trajnimi kibernetik.
Në Azinë Qendrore, Cyberus ka lidhur një partneritet me Organizatën e Traktatit të Sigurisë Kolektive (CSTO), duke forcuar koordinimin kundër kërcënimeve kibernetike mes vendeve anëtare si Armenia, Bjellorusia dhe Kazakistani. Këto marrëveshje u japin firmave ruse akses të gjerë në infrastrukturën dixhitale të këtyre vendeve, duke ngritur shqetësime për depërtimin e mundshëm të inteligjencës ruse.
Rrënjët e Fuqisë Kibernetike Ruse
Suksesi i firmave kibernetike ruse buron nga një sistem i fortë arsimor teknik dhe një histori e lidhjeve të ngushta me shërbimet e sigurisë. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, inxhinierët e talentuar nga institucionet elitare, si Shkolla e Lartë e KGB-së ku studioi Eugene Kaspersky, themeluesi i Kaspersky Lab, u zhvendosën në sektorin privat. Këto kompani u bënë lojtarë globalë, me Kaspersky-n që fitoi famë për zbulimin e virusit Stuxnet në 2010, një armë kibernetike e krijuar nga SHBA-ja dhe Izraeli kundër programit bërthamor të Iranit.
Megjithatë, pas aneksimit të Krimesë në 2014 dhe ndërhyrjes ruse në zgjedhjet amerikane të 2016, Perëndimi filloi të kufizojë aksesin e këtyre firmave. Në 2017, Departamenti i Sigurisë Kombëtare i SHBA-së urdhëroi heqjen e programeve të Kaspersky nga sistemet qeveritare, duke përmendur rreziqe sigurie. Raporte të mëvonshme zbuluan se hakerët rusë kishin shfrytëzuar softuerin e Kaspersky për të vjedhur dokumente të klasifikuara të NSA-së, akuzë që kompania e mohoi kategorikisht.
Kremlini ka ushtruar presion të drejtpërdrejtë mbi këto firma për të siguruar besnikërinë e tyre. Në 2016, FSB arrestoi një menaxher të lartë të Kaspersky dhe zyrtarë të tjerë kibernetikë me akuzën e tradhtisë, një mesazh i qartë se bashkëpunimi me shtetin është i detyrueshëm.
Një Garë Globale për Ndikim
Strategjia kibernetike e Rusisë ka pasoja të mëdha gjeopolitike. Duke ofruar teknologji të avancuara dhe trajnime për qeveritë e huaja, Rusia jo vetëm krijon varësi teknologjike, por edhe ndikon në perceptimet e kërcënimeve kibernetike. Kremlini promovon një përkufizim të gjerë të “kërcënimeve ndaj sigurisë kombëtare”, që përfshin mediat e huaja dhe protestat e mundësuara nga platformat perëndimore. Kjo narrativë rezonon me qeveritë që duan të kontrollojnë hapësirën e tyre dixhitale.
Marrëveshjet me firmat ruse shpesh përfshijnë mbështetje teknike dhe integrim në kornizat ligjore lokale, duke u dhënë kompanive akses të thellë në sistemet e vendeve klientë. Kjo mund të krijojë dyer të pasme për inteligjencën ruse, një rrezik i evidentuar nga rrjedhjet e mëparshme të informacionit nga NSA.
Paradoksalisht, sanksionet perëndimore mund të kenë përshpejtuar zgjerimin e Rusisë në tregjet jo-perëndimore. Duke u përjashtuar nga SHBA-ja dhe Evropa, firmat ruse si Positive Technologies dhe Kaspersky Lab janë përqendruar në Afrikë, Azinë Qendrore dhe Lindjen e Mesme, ku hasin më pak rezistencë.
Rreziqet për Perëndimin
Ndërsa administrata Trump ka zbutur qëndrimin ndaj Rusisë dhe ka reduktuar burimet për të kundërshtuar kërcënimet kibernetike, Moska ka shfrytëzuar këtë boshllëk për të zgjeruar ndikimin e saj me pak pengesa. Nëse ky trend vazhdon, Rusia mund të fitojë një avantazh të konsiderueshëm në kontrollin e infrastrukturës dixhitale të vendeve në zhvillim, duke kufizuar aftësinë e Perëndimit për të ndjekur aktivitetet e inteligjencës dhe duke i dhënë Moskës mundësi të reja për luftë kibernetike.
Për shembull, marrëveshjet si ajo me Smart Africa ose CSTO u japin firmave ruse mundësinë të formësojnë gjeneratën e ardhshme të specialistëve kibernetikë, duke ndikuar në mënyrën se si këto vende identifikojnë kërcënimet. Në afat të gjatë, kjo mund të dobësojë pozicionin strategjik të SHBA-së dhe aleatëve të saj.
Çfarë Vjen Më Pas?
Takimi i Shën Petersburgut dhe fushata e vazhdueshme kibernetike e Rusisë tregojnë se Kremlini po ndërton një perandori të re dixhitale. Duke shfrytëzuar ekspertizën teknologjike dhe narrativat anti-perëndimore, Rusia po krijon një rrjet aleancash që mund të riformësojnë peizazhin gjeopolitik.
Për Uashingtonin dhe aleatët e tij, sfida është e qartë: mungesa e një përgjigjeje të koordinuar mund t’i lërë në disavantazh në një botë ku kontrolli i hapësirës dixhitale është po aq i rëndësishëm sa kontrolli i territorit fizik. Për të kundërshtuar ndikimin e Rusisë, Perëndimi duhet të investojë në partneritete teknologjike me vendet në zhvillim dhe të promovojë zgjidhje që respektojnë privatësinë dhe sigurinë. Në të kundërt, perandoria kibernetike e Putinit mund të vazhdojë të zgjerohet pa pengesa, duke ndryshuar ekuilibrin e fuqisë globale në favor të Moskës.
