Ministri izraelit i Financave, Bezalel Smotrich, ka deklaruar se ndërtimi i mbi 3,000 banesave në zonën e diskutueshme E1, midis Jerusalemit dhe vendbanimit Maale Adumim në Bregun Perëndimor të pushtuar, “do të varrosë përfundimisht idenë e një shteti palestinez”.
Projekti E1 ka qenë i ngrirë për dekada për shkak të kundërshtimit ndërkombëtar, pasi ndërtimi atje do të shkëpuste Bregun Perëndimor nga Jerusalemi Lindor, duke e bërë praktikisht të pamundur krijimin e një zone palestineze të pandërprerë.
Smotrich, i cili është pjesë e krahut të djathtë të qeverisë, u shpreh:
“Pas dekadash presioni dhe ngrirjesh ndërkombëtare, po lidhim Maale Adumim me Jerusalemin. Ky është sionizmi në formën e tij më të mirë – ndërtimi, vendosja dhe forcimi i sovranitetit tonë në Tokën e Izraelit.”
Ai shtoi se plani i ri “do të pengojë njohjen e një shteti palestinez, sepse nuk ka asgjë për të njohur dhe askush për ta njohur”.
Reagimet ndërkombëtare dhe palestineze
Vendbanimet izraelite në Bregun Perëndimor dhe Jerusalemin Lindor konsiderohen të paligjshme nga shumica e bashkësisë ndërkombëtare, një qëndrim i mbështetur edhe nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë. Sipas organizatës izraelite Paqe Tani, rreth 700,000 kolonë jetojnë në 160 vendbanime në territoret e pushtuara – tokë që palestinezët e kërkojnë për shtetin e tyre të ardhshëm.
Një zëdhënës i Departamentit të Shtetit të SHBA-së tha se një Breg Perëndimor i qëndrueshëm është në interes të sigurisë së Izraelit dhe paqes rajonale. Komisioni Evropian përsëriti se BE-ja refuzon çdo ndryshim territorial që nuk vjen nga një marrëveshje politike mes palëve.
Ministria e Jashtme palestineze e quajti planin e E1 “një zgjatim të krimeve të gjenocidit, zhvendosjes dhe aneksimit”. OJQ-ja Paqe Tani akuzoi qeverinë e Netanyahut për “thellimin e aneksimit” dhe pengimin e çdo zgjidhjeje me dy shtete.
Konteksti politik dhe historik
Ndërtimi në E1 është bllokuar për rreth 20 vjet, pasi zona ka rëndësi strategjike: ajo ndan pjesët veriore dhe jugore të Bregut Perëndimor dhe pengon lidhjen urbane mes Ramallahut, Jerusalemit Lindor dhe Betlehemit. Pas sulmit të Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor 2023, autoritetet izraelite kanë rritur presionin mbi palestinezët në Bregun Perëndimor, duke e justifikuar si masa sigurie.
Smotrich dhe ministri i Sigurisë Kombëtare, Itamar Ben-Gvir, u sanksionuan nga Mbretëria e Bashkuar në qershor për “nxitje të dhunës kundër komuniteteve palestineze”.
