Autor: Dr. Sinem Cengiz
Turqia po forcon pozicionin e saj strategjik në Ballkan përmes një diplomacie të llogaritur dhe iniciativave të reja, si Platforma e Paqes në Ballkan, duke u pozicionuar si një forcë stabilizuese në një rajon me rëndësi gjeopolitike. Kjo analizë eksploron se si angazhimi i Ankarasë në Ballkanin Perëndimor jo vetëm që rrit ndikimin e saj në Evropë, por edhe mbështet objektivat më të gjera të BE-së për stabilitet dhe integrim rajonal.
Platforma e Paqes në Ballkan: Një Hap Diplomatik
Javën e kaluar, Stambolli mirëpriti takimin e parë të Platformës së Paqes në Ballkan, një iniciativë e re diplomatike e udhëhequr nga Turqia për të promovuar dialogun dhe stabilitetin në rajon. Ministri i Jashtëm turk, Hakan Fidan, kryesoi takimin, ku morën pjesë zyrtarë të lartë nga Bosnja-Hercegovina, Mali i Zi, Kosova, Maqedonia e Veriut, Serbia dhe Shqipëria. Platforma, e cila do të mblidhet çdo gjashtë muaj, synon të adresojë sfidat rajonale përmes “zgjidhjeve rajonale për problemet rajonale,” siç u shpreh Fidan, duke paralajmëruar për pasojat e rënda ekonomike dhe të sigurisë nëse mundësitë humben.
Ballkani, një rajon që lidh Evropën, Lindjen e Mesme, Mesdheun dhe Detin e Zi, ka një histori konfliktesh dhe ndikimi të fuqive të mëdha, një fenomen i quajtur “Ballkanizim”. Në këtë kontekst, Turqia pozicionohet si një aktor neutral, jo si kundërpeshë ndaj Rusisë apo alternativë ndaj BE-së dhe SHBA-së, por si një ndërmjetës që nxit stabilitetin.
Zgjedhja Strategjike e Ballkanit
Në qendër të politikës së Turqisë për Ballkanin qëndron mosmarrëveshja Serbi-Kosovë, një nga sfidat më të mëdha të Evropës. Turqia, që ka njohur pavarësinë e Kosovës në 2008, mban marrëdhënie të forta me të dyja palët. Vizita e Presidentit Rexhep Tajip Erdogan në Serbi në 2017 shënoi një pikë kthese, duke forcuar lidhjet me Beogradin. Përmes mekanizmave trepalësh si Turqi-Bosnjë-Serbi dhe Turqi-Bosnjë-Kroaci, Ankaraja ka ndërtuar një qasje gjithëpërfshirëse për të mbrojtur komunitetet minoritare dhe për të ruajtur ekuilibrin rajonal.
Turqia mbështet aspiratat e shteteve të Ballkanit Perëndimor për anëtarësim në BE dhe NATO, duke nxitur pranimin e Shqipërisë, Kroacisë, Malit të Zi dhe Maqedonisë së Veriut në NATO dhe kandidaturën e tyre për BE. Kjo përputhet me qëllimin strategjik të Ankarasë për të forcuar ndikimin e saj në rajon para integrimit të plotë të këtyre vendeve në BE.
Investimet Ekonomike dhe të Sigurisë
Përtej diplomacisë, Turqia po zgjeron ndikimin ekonomik përmes marrëveshjeve të tregtisë së lirë me të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor dhe projekteve infrastrukturore, si autostrada Beograd-Sarajevë. Këto iniciativa mbështesin integrimin ekonomik të rajonit dhe synimet e BE-së për zhvillim të qëndrueshëm. Në sektorin e energjisë, memorandume të reja bashkëpunimi me Bullgarinë dhe Rumaninë forcojnë pozicionin e Turqisë si një lojtar kyç.
Në aspektin e sigurisë, Turqia luan një rol të rëndësishëm përmes pjesëmarrjes në Forcën e NATO-s në Kosovë, ku mban kontingjentin e dytë më të madh ushtarak. Marrëveshjet ushtarake të vitit 2023 me Shqipërinë, Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut, si dhe takimi i majit 2025 në Stamboll me udhëheqës ushtarakë nga rajoni, tregojnë angazhimin e Ankarasë për unitet dhe bashkëpunim ushtarak.
Sfidat dhe Mundësitë Gjeopolitike
Ballkani Perëndimor mbetet një arenë ku interesat e Rusisë, SHBA-së dhe BE-së ndeshen. Për shembull, shqiptarët dhe boshnjakët shohin Turqinë dhe SHBA-në si aleatë kryesorë, ndërsa Serbia mban lidhje të ngushta me Rusinë. Lufta në Ukrainë ka theksuar këto ndarje, duke rritur nevojën për një qasje të balancuar. Politika e Turqisë, e mbështetur nga diplomacia, investimet dhe angazhimet ushtarake, i mundëson asaj të lundrojë në këtë peizazh kompleks, duke ofruar një model bashkëpunimi që plotëson objektivat perëndimore.
Një Aset për Evropën
Angazhimi i Turqisë në Ballkan nuk duhet parë si konkurrencë, por si një aset për BE-në dhe Perëndimin. Duke promovuar stabilitetin, dialogun dhe zhvillimin ekonomik, Ankaraja forcon arkitekturën e sigurisë dhe integrimin e rajonit, duke kontribuar në një Evropë më të qëndrueshme. Platforma e Paqes në Ballkan dhe investimet infrastrukturore janë hapa konkretë drejt këtij qëllimi, duke e pozicionuar Turqinë si një partner strategjik në një rajon kritik.
Artikull i lidhur: Roli i Diplomacisë në Stabilitetin e Ballkanit Perëndimor
